Europejska Fundacja Praw Człowieka decyzję OBWE uznaje za słuszną

W dniu 10 lipca b.r. Litewska Główna Komisja Wyborcza (GKW) zatwierdziła nowy podział na okręgi wyborcze. Decyzją GKW, zmieniły się granice kilku okręgów wyborczych w Wilnie, Kownie, Kielmach (Kelmė) oraz na Wileńszczyźnie. Dwa okręgi wyborcze, zdominowane przez Polaków (Sużany i Skirlany), przyłączono do „litewskiego” święciańsko-maleckiego okręgu wyborczego. Swoją decyzję Komisja uzasadniła zmianami demograficznymi – w jednych okręgach znacznie wzrosła liczba wyborców, w innych – zmalała.

Europejska Fundacja Praw Człowieka uważa, że głównym celem korekty granic okręgów wyborczych jest uniemożliwienie polskiej mniejszości narodowej głosowania za swoich przedstawicieli na jesiennych wyborach parlamentarnych.

Europejska Fundacja Praw Człowieka pragnie podkreślić, że rozbijanie elektoratu mniejszości narodowej jest niezgodne z prawem międzynarodowym.

Artykuł 3 Protokół nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowowych wolności[1] głosi: „Strony zobowiązują się organizować w rozsądnych odstępach czasu wolne wybory, oparte na tajnym głosowaniu, w warunkach zapewniających swobodę wyrażania opinii ludności w wyborze ciała ustawodawczego.” Ten protokół, zapewniający swobodę wyrażania opinii ludności w wyborze ciała ustawodawczego, jest obowiązujący na terenie Republiki Litewskiej.

Nie mniej istotny jest Art. 16 Konwencji ramowej Rady Europy o Ochronie Mniejszości Narodowych[2], którą Litwa ratyfikowała 17 lutego 2000 roku bez zastrzeżeń, i zgodnie z którym „strony powstrzymają się od stosowania środków zmieniajacych proporcje narodowościowe ludności w rejonach zamieszkanych przez osoby należące do mniejszości narodowych i mających na celu ograniczenie praw i wolności wynikających z zasad zawartych w niniejszej Konwencji Ramowej”. Raport wyjaśniający do Konwencji ramowej Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych [3] w punktach 81-82 podkreśla, że celem art. 16  jest ochrona przed krokami, które zmieniają proporcje populacji w obszarach zamieszkałych przez osoby należące do mniejszości narodowych i mają na celu ograniczenie praw i wolności, które wynikają z niniejszej Konwencji Ramowej. Przykładem takich działań może być zmiana granic administracyjnych mająca na celu ograniczenie korzystania z takich praw i wolności (ang. „gerrymandering”).

W dniach 18-19 października 2002 r. Europejska Komisja dla demokracji przez prawo (Komisja Wenecka) opracowała Kodeks dobrej praktyki[4] w sprawach wyborczych. Zgodnie z tymi wytycznymi oraz raportem wyjaśniającym, mandaty winny być równomiernie rozdzielone między okręgi wyborcze (Pkt 2.2), przy czym dopuszczalne odstępstwo od norm nie powinno przekraczać 10%, a na pewno nie powinno być większe, niż 15% – za wyjątkiem szczególnych okoliczności, jaką jest m.in. ochrona skupisk mniejszości narodowych. Dodatkowo podkreśla się, że tam, gdzie dokonuje się ponownego ustalania granic okręgów winno być to dokonane: m.in. bez krzywdy dla mniejszości narodowych. W proceduralnego punku widzenia, dokonując nowy podział okręgów, wpływ na niej powinni też mięć przedstawiciele mniejszości narodowych. Odnosi się to także to składu Centralnej Komisji Wyborczej, w której powinien być również przedstawiciel mniejszości narodowych (Pkt. 3.1).

Z tego wynika, że decyzja GKW przeczy przepisom prawa miedzynarodowego oraz ogranicza możliwość mniejszości narodowej przedstawicieli do Sejmu.

Uwzględniając wskazane powyżej argumenty, Europejska Fundacja Praw Człowieka za słuszną uznaje decyzję o monitorowaniu wyborów parlamentarnych na Litwie przez obserwatorów z Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.