Europejska Fundacja Praw Człowieka zadowolona z zaniechania prac nad nową Ustawą o języku państwowym

W dniu 1 czerwca b.r. na stronie Sejmu Republiki Litewskiej został zamieszczony komunikat, informujący o tym, że Sejm Republiki Litwy planuje rozpatrzyć projekt nowej wersji Ustawy o języku państwowym a także związane z nim zmiany poszczególnych artykułów Ustawy o samorządzie terytorialnym, Ustawy o inspekcji języka państwowego  oraz kodeksu wykroczeń administracyjno-prawnych.

Europejska Fundacja Praw Człowieka z zadowoleniem przyjęła informację, że jednak Sejm zrezygnował z omawiania zmian prawnych, które byłyby kolejną cegiełką ukierunkowaną na ograniczania praw człowieka na Litwie, które zgodnie z raportem Instytut Monitorowania Praw Człowieka w Wilnie z 2010 roku Litwa charakteryzuje się niskim poziomem świadomości praw człowieka wśród decydentów, pracowników publicznych, sądownictwa, mediów i społeczeństwa w ogóle. Państwo musi dopiero rozwinąć skuteczne ramy instytucjonalne i prawne dla ochrony praw człowieka na Litwie. Szczególnie, że od czasu przystąpienia Litwy do Unii Europejskiej stwierdzono pogarszanie się sytuacji w zakresie praw człowieka.

 Posłowie na Sejm, którzy popierali tę ideę, podkreślają, iż nowa wersja Ustawy o języku państwowym wzmocni pozycję języka litewskiego we wszystkich sferach życia publicznego, określi kwestie regulacji i kontroli użycia języka państwowego oraz odpowiedzialności za naruszenia ustawy.  Nakreślone zostaną wymogi o używania wyłącznie języka litewskiego w działalności instytucji państwowych i samorządowych, ich relacjach z osobami prawnymi i fizycznymi, obsłudze i informowaniu konsumentów, przepisach dotyczących napisów publicznych i in.

Europejska Fundacja Praw Człowieka pragnie zaznaczyć, że w 2009 r. podjęto podobną próbę kategorycznego wprowadzenia używania tylko języka państwowego oraz pominięcia zobowiązań międzynarodowych na Słowacji, co było krokiem do tyłu w stosunku do standardu obrony mniejszości narodowych. Zmiana ta doprowadziła do interwencji Wysokiego Komisarza Praw Mniejszości OBWE. Republika Słowacji w odpowiedzi na krytykę międzynarodową przyjęła „Zasady władzy Słowacji odnośnie do Ustawy o państwowym języku” („Zasady interpretacji”), które miały wyjaśnić najbardziej kontrowersyjne przepisy ustawy. Jednakże wprowadziło to jeszcze większe zamieszanie, bo status prawny tych zasad jest niejasny, nie mają one żadnej mocy wiążącej.

Europejska Fundacja Praw Człowieka wyraża nadzieję, że Litwa zamiast poświęcać czas na ograniczanie praw mniejszości narodowych w końcu opracuje i przyjmie nowoczesną ustawę o mniejszościach narodowych. Od 2011 roku Litwa, jako jedyne Państwo Rady Europy, które ratyfikowało Konwencję Ramową o Mniejszościach Narodowych, nie posiada ramowych uregulowań gwarantujących mniejszościom narodowym podstawnego zakresu ochrony i praw zagwarantowanych ratyfikowanymi przez Litwę traktatów międzynarodowych.

Poziom przymusu musi być minimalny w społeczeństwie, w którym konwencje i tradycja powodują, że zachowanie człowieka jest w znacznym stopniu przewidywalne.