Prof. Fernand de Varennes z wizytą na Litwie

Na Litwie gościł jeden z najsłynniejszych specjalistów w zakresie ochrony praw człowieka – profesor Fernand de Varennes, który jest uznawany za jednego z najlepszych ekspertów w zakresie językowych praw człowieka. Najsłynniejsze prace profesora, za które został wyróżniony to: „Język, prawo mniejszości i człowieka” (1996 r.) oraz „Prawa mniejszości i przewodnik językowy” (2001 r.).

Profesor w sposób obiektywny skomentował zaistniałą sytuację polskiej mniejszości narodowej na Litwie. Zaznaczył, że Litwa ratyfikowała Konwencję Ramową o Ochronie Mniejszości Narodowych, która zawiera przepisy dotyczące oznakowania ulic. Według Konwencji w miejscowościach, gdzie większość stanowią przedstawiciele mniejszości narodowych, państwa powinny podjąć odpowiednie działania w celu zapewnienia nazewnictwa ulic w języku mniejszości. Jako, że ratyfikowana Konwencja Ramowa jest integralną częścią prawa litewskiego, nasuwa się więc jedyny i niesporny wniosek – władze litewskie powinny przestrzegać w Konwencji określonych praw.

Ponadto, prof. Fernand de Varennes akcentuje, że niniejsza Konwencja odnosi się wyłącznie do historycznych mniejszości i tradycyjnych grup ludności. Z kolei emigranci, jak np. Litwini w Londynie lub Polacy w Dublinie, nie stanowią mniejszości narodowej jak ją traktuje Konwencja Ramowa. Dlatego też, aby przedstawiciele mniejszości narodowej mogli ubiegać się o egzekwowanie omawianego prawa, powinni stanowić przynajmniej 10% mieszkańców danego terytorium. Emigranci nie stanowią wymaganego odsetka ludności i przez to nie są traktowani jako mniejszość narodowa. Natomiast polska wspólnota w niektórych miasteczkach czy wsiach rejonu wileńskiego często stanowi większość lub liczba może tam przekraczać nawet 50%.

Prawa człowieka reglamentowane w prawie krajowym nie zawsze są zgodne z prawami przewidzianymi w prawie międzynarodowym. Prawo międzynarodowe określa podstawowe, fundamentalne prawa człowieka, które nie mogą być zlekceważone. Profesor zauważa również, że najczęściej naruszycielami praw człowieka są przede wszystkim państwa oraz ich władze. Państwa ratyfikują międzynarodowe umowy o prawach człowieka, jednak w rzeczywistości obowiązki wynikające z umów pozostają na papierze.

Zdaniem Europejskiej Fundacji Praw Człowieka wizyta słynnego eksperta praw człowieka może stanowić bodziec dla władz litewskich, które zmienią swoją pozycję odnośnie mniejszości narodowych na Litwie oraz podejmą inicjatywę  odnośnie przyjęcia nowej ustawy o ochronie mniejszości narodowych.

Fundacja w pełni przychyla się do argumentacji Profesora i uważa, że Litwa powinna jak najszybciej wywiązać się z dobrowolnie przyjętych na siebie zobowiązań międzynarodowych z zakresu ochrony praw mniejszości narodowych. Naszym zdaniem 10% próg zamieszkania mniejszości, przy którym określać należy prawa językowe na danym terytorium, jest jak najbardziej odpowiedni i powinien zostać zastosowany na Litwie.

Profesor Fernand de Varennes w 1988 r. zdobył licencjat z prawa w Kanadzie, a stopień magistra w Londyńskim Instytucie Nauk Ekonomicznych i Politycznych. Tytuł doktora uzyskał w 1996 r. w Holandii na Uniwersytecie w Maastricht.

F. Varennes założył m.in. szkołę pierwszego LL.M. (łac. Legum Magister – powszechnie uznawany stopień magistra prawa) w dziedzinie praw człowieka. Naukowiec wykładał studentom w Europie, Azji, Ameryce Północnej oraz Australii. Jest członkiem doradczym w wielu światowych centach badawczych, jest autorem ponad 150 artykułów naukowych oraz książek. Obecnie pisze nową książkę nt. językowych praw oraz 3-tomową książkę o etnicznych i międzynarodowych konfliktach.

EFHR