Projekt edukacyjny „Europejczycy, Polacy, Obywatele” , TEMAT: Problemy współczesnego świata

Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) przedstawia innowacyjny edukacyjny projekt „Europejczycy, Polacy, Obywatele“, który ma na celu wdrożenie nowoczesnego programu nauczania przedmiotu wiedza o społeczeństwie (WOS). 

Przez 12 tygodni w piątkowych wydaniach “Kuriera Wileńskiego” będą ukazywały się artykuły z poszczególnych tematów WOS. W każdą środę o godz 17.40 tematy te będą przedstawiane na antenie radia “Znad Wilii”.

Po ukończeniu kursu uczestnicy rozwiążą test za pośrednictwem Internetu i będą mieli możliwość wygrać tablet, telefon komórkowy, iPod i inne nagrody! Wszyscy uczestnicy  otrzymają dyplomy.

Weź udział w projekcie! Bądź świadomym obywatelem! Formularz, regulamin i więcej informacji na stronie http://wos.efhr.eu/ 

Problemy współczesnego świata

Współczesny świat boryka się z wieloma problemami związanymi przede wszystkim z rozwojem cywilizacji i rozwojem technicznym.  Jednym z nich jest ogromne zróżnicowanie poziomu życia w skali globalnej. To zróżnicowanie objawia się w bardzo wielu dziedzinach – kraje najbogatsze zamieszkiwane są przez społeczeństwa zamożne, podczas gdy ludność państw biednych często boryka się z problemem niedożywienia czy wręcz głodu. Według danych Banku Światowego z problemem głodu dotyczy około 1/3 mieszkańców krajów Trzeciego Świata. Nawet jeśli ilość spożywanych kalorii zaspokaja zapotrzebowanie organizmu, to często problem stanowi niewłaściwa dieta. Spożywanie posiłków bardzo jednorodnych, które dostarczają tylko pewnych składników, jest często określana mianem „głodu jakościowego”.

Każdego roku aż 15 milionów ludzi umiera z głodu, a kolejne 500 milionów jest niedożywiona. Dodatkowo zbyt skromna dieta sprzyja rozprzestrzenianiu się chorób, z którymi nie radzi sobie wycieńczony organizm. Najczęściej ofiarami braku pożywienia padają najsłabsi, a zatem dzieci i osoby starsze. Dopóki gwałtowny przyrost naturalny, za którym nie nadąża produkcja żywności, nie zostanie zahamowany, dopóty omawiany problem w krajach afrykańskich i niektórych azjatyckich nadal pozostanie aktualny. W celu zwiększenia produkcji artykułów spożywczych należy położyć nacisk na unowocześnienie rolnictwa. W sytuacji, kiedy większość środków z budżetu tych najbiedniejszych państw jest przeznaczona na zaspokojenie podstawowych potrzeb.

Potrzeba pomocy międzynarodowej jest promowany przez ludzi ze świata kultury, którzy organizują szereg akcji na rzecz poprawy sytuacji osób głodujących. Do historii przeszły koncerty „Live Aid” zorganizowane w 1985 roku, podczas których wystąpiły największe gwiazdy ówczesnej sceny muzycznej. Ich celem była pomoc głodującym w Etiopii.

Oprócz bardzo wysokiego przyrostu naturalnego, na pogłębianie się głodu w niektórych obszarach świata wpływa również niewłaściwe gospodarowanie ziemią, którego skutkiem jest postępująca na bardzo dużą skalę erozja gleby. Również struktura agrarna rolnictwa o przestarzałym charakterze decyduje często o tym, że produkcja żywności nie jest w stanie zaspokoić bieżącego zapotrzebowania. Większość właścicieli ziemskich dysponuje dosłownie skrawkami ziemi, na których nie jest możliwe prowadzenie intensywnej gospodarki rolnej (tak dzieje się w Kolumbii, Tajlandii, Etiopii, Indonezji czy Indiach). Dodatkowo na niektórych obszarach produkcja rolna nie jest możliwa lub jest znacznie ograniczona, ze względu na niedobory wody (np. Chiny, Indie).

Jak już wspomnieliśmy, w ostatnich dekadach szczególnie nasila się problem demograficzny. Polepszenie warunków sanitarnych sprawia, że liczba ludności wzrasta w oszałamiającym tempie – liczba osób zamieszkujących naszą planetę wzrosła ponad trzykrotnie w ciągu ostatnich 60 lat! Budzi to niepokój przede wszystkim dlatego, że 90% wzrostu będzie przypadać na kraje biedne – przede wszystkim te położone w Afryce, Ameryce Łacińskiej i Azji. W Chinach, najludniejszym kraju świata, aby ograniczyć zbyt szybki przyrost naturalny w połowie lat 70. XX wieku wprowadzano „politykę jednego dziecka”. Zgodnie z promowanym modelem każda para powinna mieć tylko jedno dziecko – i choć posiadanie większej liczby potomstwa nie jest formalnie zakazane, to obarczone wieloma skutkami prawnymi i finansowymi. W ostatnich latach zliberalizowano jednak ten przepis – okazało się bowiem, że niesie za sobą poważne skutki społeczne – nierównowaga liczby kobiet w stosunku do liczby mężczyzn, przymusowe aborcje i dzieciobójstwo.

Kolejnym problemem współczesnego świata jest łamanie praw człowieka, a szczególnie praw kobiet i dzieci. Dla nas, Europejczyków, trudno sobie wyobrazić, że w wielu rejonach świata dziewczynki nie mają prawa do edukacji w szkołach! Czy słyszeliście o Malali Yousafzai? To szesnastolatka, niegdyś uczennica jednej z pakistańskich szkół. Założyła bloga, w którym pod pseudonimem  Gul Makai opisywała życie zwyczajnej nastolatki na obszarze opanowanym przez islamskich ekstremistów. Gdy wydano nakaz o zamykaniu szkół dla dziewcząt – ujawniła się w jednym z wywiadów w telewizji, wyrażając ostrą krytykę. Terroryści wydali na nią wyrok śmierci – została postrzelona w głowę i cudem udało jej się przeżyć.

Równie częste na świecie jest łamanie praw dzieci. Szczególnym  problemem jest powoływanie dzieci do armii oraz ich niewolnicza praca. Choć to trudne do obliczenia, ocenia się, że obecnie ponad 300 000 dzieci walczy zbrojnie w różnych konfliktach na całym świecie. Jeżeli chodzi o pracę dzieci, szacuje się, że ponad 215 mln dzieci pracuje w warunkach niespełniających standardów praw dziecka, z tego około 115 mln w warunkach szczególnie niebezpiecznych. Podobnie jak kobiety, dzieci są również często obiektem przemocy seksualnej i handlu „żywym towarem” (np. w Demokratycznej Republice Konga, Sudanie, Somalii). Ocenia się, że około 2 milionów dzieci jest wykorzystywanych w szeroko pojętym przemyśle usług o charakterze seksualnym.

Dużym zagrożeniem dla pokoju na świecie jest terroryzm. Zamachy terrorystyczne jako narzędzia walki politycznej uległy nasileniu począwszy od lat 70. XX wieku. Wiele osób upatruje jednak początku  „epoki terroryzmu” od dnia zamachu z 11 września 2001 roku na bliźniacze wieże World Trade Center w Nowym Jorku.

Z organizacjami terrorystycznymi wiąże się też temat broni jądrowej. Dysponuje nią w tym momencie wiele państw, między innymi Stany Zjednoczone, Rosja, Izrael. Konstrukcja bomby atomowej od kilku dekad nie jest już tajemnicą, jedyne, co może powstrzymywać od jej skonstruowania to brak dostępności materiałów do jej wykonania. Ale warto pamiętać, że rozwój technologii nuklearnej to nie tylko powstanie broni masowego rażenia.  Postęp w dziedzinie badań nuklearnych doprowadził do powstania źródeł taniej energii z elektrowni atomowych, które funkcjonują na całym świecie. Wiąże się to jednak z dużym zagrożeniem związanym z wypadkami jądrowymi, takimi jak katastrofa elektrowni jądrowej w Czarnobylu w 1986 roku czy w elektrowni Fukushima I w Japonii z 2011 roku.

Miejscem, gdzie najczęściej dochodzi do wojen domowych jest Afryka. W ubiegłym stuleciu walki zbrojne miały miejsce przede wszystkim na terenie Algierii, Somalii, Sudany, Republiki Południowej Afryki, wreszcie zaś Rwandy, Liberii, czy Konga. Ich przyczyną były przede wszystkim różnice historyczne i ekonomiczne pomiędzy plemionami zamieszkującymi te kraje. Wojny spowodowały znaczące zwiększenie liczby uchodźców. Szacuje się, że z powodu konfliktu w Rwandzie wyemigrowało około 2,5 miliona jej mieszkańców.

Jednym z państw afrykańskich, będących w stanie wojny, jest Sudan. Konflikt trwa nieustannie od 1995 roku i do tej pory przyniósł śmierć ponad 2 milionom osób. Jego przyczyną są dyktatorskie rządy Omara al-Baszira, którym sprzeciwiają się nie tylko mieszkańcy Sudanu, ale także kraje sąsiednie – Etiopia i Erytrea, co jeszcze bardziej zaostrza konflikt.

Europa również nie jest obszarem wolnym od konfliktów wojennych. Wojna w Czeczeni rozpoczęła się na początku lat 90-tych XX wieku  pomiędzy władzą centralną – Rosją – a dążącą do niepodległości republiką. Obecnie w Czeczenii nie ma spokoju, chociaż oficjalnie wojska rosyjskie wycofały się. Konflikt trwa nadal, ponieważ Czeczeni pragną stworzenia niezależnego państwa, a Rosja wyraża zgodę jedynie na ich autonomię w ramach państwa rosyjskiego.

Degradacja środowiska to bez cienia wątpliwości kolejny problem globalny, z którym boryka się współczesny świat. Weźmy pod uwagę choćby wymieranie wielu gatunków, takich jak dzikie zwierzęta albo ryby morskie, które z jednej strony są nadmiernie wyławiane i odstrzeliwane, z drugiej zaś człowiek niszczy ich naturalne środowiska, przez co nie mają gdzie żyć i rozmnażać się. Od stuleci wycinane były pradawne puszcze, z których obecnie zostały jedynie szczątki, takie jak Puszcza Białowieska, położona na obszarze Polski i Białorusi. Wielkie połacie zajmowane kiedyś przez bogatą przyrodę służą obecnie jako tereny rolnicze czy nawet miejskie.

Występuje wiele zjawisk związanych z zanieczyszczeniem środowiska. Na pewno słyszałeś kwaśnych deszczach, efekcie cieplarnianym czy dziurze ozonowej. Ale czy wiesz na czym polegają te zjawiska i jakie są ich negatywne skutki?

Efekt cieplarniany polega na wzroście temperatury naszej planety spowodowanej wysoką emisją związków węgla, siarki i azotu do atmosfery, będąca efektem ubocznym rozwoju przemysłu i motoryzacji. Jest ono uważane za przyczynę topnienia lodowców i zmian klimatycznych, a tym samym klęsk żywiołowych i żywnościowych. Wprowadzanie do powietrza w nadmiarze różnych substancji gazowych, stałych lub ciekłych prowadzi do zwiększenia liczby schorzeń układu oddechowego wśród ludności. Zanieczyszczenia powietrza powodują kwaśne deszcze, czyli opady atmosferyczne zawierające kwas siarkowy. Są one przyczyną zakwaszania rzek i jezior, degradacji gleby oraz niszczenia budynków. Kolejnym problemem jest tak zwana dziura ozonowa, a więc zjawisko polegające na zmniejszaniu się ilości ozonu w atmosferze. Jest bardzo niebezpieczne, ponieważ ozon jest odpowiedzialny za pochłanianie promieniowania ultrafioletowego docierającego do Ziemi ze Słońca. Może nieść to za sobą poważne konsekwencje dla życia na Ziemi. Jest on bowiem odpowiedzialny za pochłanianie promieniowania ultrafioletowego docierającego do naszego globu ze Słońca. Prowadzi do uszkodzeń komórek poprzez oparzenia skóry oraz powoduje zmiany w ich materiale genetycznym i wywołuje tym samym choroby nowotworowe (m. in. czerniak). Nadmiar promieniowania UV przyczynia się także do osłabienia odporności organizmów żywych, a w konsekwencji zwiększenia ryzyka zarażenia chorobami wirusowymi i pasożytniczymi. Przyspiesza także proces starzenia się skóry.

Nasuwa się więc pytanie: Co my sami jesteśmy w stanie zrobić aby chronić naszą planetę? Przede wszystkim pamiętajmy, że nawet te najdrobniejsze czynności, które przynoszą korzyść naszemu środowisku, są niezmiernie ważne! W ostatnich latach modne stało się noszenie na zakupy toreb materiałowych, po to by ograniczyć zużycie jednorazowych. Dane są szokujące – proces produkcji popularnej reklamówki z plastiku trwa 1 sekundę, jest ona używana średnio przez 25 minut, a jej całkowity rozkład zajmuje 450 lat! Butelki plastikowe rozkładają się dwukrotnie dłużej, około 800 lat. Zacznij segregować śmieci w domu. Posegregowane odpady to cenne surowce wtórne, które można ponownie wykorzystać. Pamiętaj też o ograniczaniu zużycia wody i energii elektrycznej. Pomysłów na tworzenie lepszego świata są tysiące. Najważniejsza jest chęć zmian i podejmowanie działań w celu stworzenia lepszego świata.