Zapowiadane nowe zmiany granic jednomandatowych okręgów wyborczych

Uwzględniając ogłoszony przez Główną Komisję Wyborczą (GKW) projekt ustalania granic jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu Europejska Fundacja Praw człowieka (EFHR) przedstawiła GKW kilka swoich uwag oraz zaleceń odnośnie nowych zmian w okręgach wyborczych.

EFHR przede wszystkim chce zwrócić uwagę na to, że rok temu Komisja zatwierdziła granice okręgów wyborczych, które negatywnie wpłynęły na elektorat mniejszości narodowych. (www.efhr.eu/2012/08/14/europejska-fundacja-praw-czlowieka-decyzje-obwe-uznaje-za-sluszna/). Dwa okręgi wyborcze, w których polska mniejszość narodowa stanowi większość (Sużany oraz Skirleny), zostały przyłączone do ,,litewskiego” święciańsko – malackiego okręgu wyborczego. W taki sposób ograniczyły prawo wyborców do wyboru  swoich przedstawicieli w ówczesnych wyborach do Sejmu.

We wrześniu b.r. Komisja przedstawiła do rozpatrzenia nowy projekt dotyczący zmiany granic okręgów wyborczych. Grupa robocza GKW podkreśla potrzebę ustalenia na nowo granic jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu. Motywuje to  potrzebą uwzględnienia przepisów Kodeksu Dobrej Praktyki w Sprawach Wyborczych (zwanego dalej ,,Kodeksem Dobrej Praktyki”) przygotowanego przez Europejską Komisję dla Demokracji przez Prawo (Komisję Wenecką). Zaleca ona, ażeby liczba wyborców w różnych okręgach wahała się od 0,9 do 1,1 średniej liczby wyborców, co według stanu demograficznego na Litwie wynosi około35 tys. osób. Obecnie są okręgi, w których niniejsza liczba jest zbyt duża lub zbyt mała.

W swoim projekcie GKW proponuje kilka sposobów rozwiązania istniejącego problemu. Przede wszystkim proponuje jeszcze bardziej podzielić okręg szyrwincko-wileński, zaś część elektoratu  rejonu wileńskiego przenieść do okręgu malacko-święciańskiego. Z kolei, część elektoratu okręgu wileńsko-solecznickiego proponuje przenieść do okręgu orańsko-ejszyskiego oraz jedną dzielnicę – do okręgu malacko-szyrwinckiego .

Fundacja uważa, że oferowane przez grupę roboczą sposoby rozwiązywania problemów polegające na podziale elektoratu rejonu wileńskiego i szyrwinckiego nie rozstrzygają istniejących problemów.  Jeszcze bardziej je zaostrzają, są bardzo skomplikowane oraz trudne do zrealizowania, kolidują z imperatywnymi normami prawnymi oraz zasadami i celami przewidzianymi w Kodeksie Dobrej Praktyki, utrudniają osobom realizację prawa wyborczego w należyty sposób.

Zgodnie z przepisami Kodeksu Dobrej Praktyki „na terenach, na których ustala się nowe granice okręgów wyborczych, takie działania należy wykonać bez pogorszenia stanu mniejszości narodowych, zaś wszelkie czynności związane ze zmianą niniejszych granic w każdym wypadku należy uzgadniać z przedstawicielami mniejszości narodowych.“ Należy nadmienić, że rejon wileński oraz rejon solecznicki jest gęsto zaludniony przez mieszkańców należących do mniejszości narodowych (w rejonie solecznickim mniejszości narodowe stanowią 89 %, zaś w rejonie wileńskim – 75 %).

EFHR zaznacza, że GKW podczas przygotowania projektu zmian okręgów wyborczych oraz ustaleniu granic okręgów nie uwzględniła kryterium politycznego, narodowego i innych. W rejonie solecznickim mieszka około 31 tys. osób posiadających prawo wyborcze, zaś w rejonie wileńskim – około 75 tys. W konsekwencji elektorat rejonu wileńskiego mógłby zostać podzielony na dwa okręgi wyborcze, zaś rejon solecznicki na jeden. Do niego można jeszcze przyłączyć 4 tysiące mieszkańców rejonu wileńskiego (ponieważ niniejsze rejony znajdują się obok siebie, dzielnice wyborcze w jednym okręgu miałyby wspólne granice). W taki sposób zostałaby zapewniona zarówno średnia liczba wyborców wymagana w jednomandatowych okręgach wyborczych, jak też nie zostałby pogorszony stan mniejszości narodowych. Tym samym Litwa wdrożyłaby w pełni  zalecenia Kodeks Dobrej Praktyki.

W dn. 17 lutego 2000 r. Sejm ratyfikował Konwencję Ramową Rady Europy o Ochronie Praw Mniejszości Narodowych. Tym samym Litwa zobowiązała się do powstrzymania się od stosowania środków zmieniających proporcje narodowościowe ludności w rejonach zamieszkałych przez osoby należące do mniejszości narodowych i mających na celu ograniczenie praw i wolności . Konwencja ma na celu m.in. ochronę przed stosowaniem środków zmieniających proporcje narodowościowe ludności w rejonach zamieszkałych przez osoby należące do mniejszości narodowych i mających na celu ograniczenie praw i wolności (w tym i prawo wyborcze). Niniejsze normy są imperatywne, stąd grupa robocza GKW nie może ich ignorować.

Dążąc do tego, aby liczba wyborców w okręgach wyborczych była zgodna z Kodeksem  Dobrej Praktyki EFHR proponuje ustalić na terytorium rejonu wileńskiego dwa odrębne okręgi wyborcze, zaś w rejonie solecznickim – jeden. Inne formy łączenia lub dzielenia okręgów wyborczych zamieszkałych przez mniejszości narodowe  stanowiłoby niewywiązanie się przez Litwę z dobrowolnie przyjętymi zobowiązaniami międzynarodowo-prawnymi.

EFHR