Prawo do korzystania z języka mniejszości narodowej jest kwestią interpretacji

Sąd Konstytucyjny Litwy powtórnie rozpatruje pytanie o wyjaśnienie niektórych założeń orzeczenia Sądu Konstytucyjnego z dnia 21 października 1999 roku, dotyczących pisowni nazwisk w paszporcie obywateli RL.

Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) zwraca uwagę, że możliwość korzystania z języka mniejszości narodowej w życiu publicznym zależy od interpretacji. Konstytucja RL przewiduje jedynie, że językiem państwowym jest język litewski. Konstytucja nie zawiera zakazu wprowadzenia języka pomocniczego, także bezpośrednio nie zabrania pisowni nazwisk i imion w formie oryginalnej. Oświadczenie, iż używanie innego języka niż język państwowy przeczy Konstytucji jest oparte wyłącznie na interpretacji Sądu Konstytucyjnego.

W państwach Unii Europejskiej zatwierdzenie języka państwowego nie oznacza zakazu korzystania z innych języków w życiu publicznym, przeciwnie – państwowy język jedynie zobowiązuje urzędy państwowe żeby była zapewniona obsługa osób w języku państwowym i w żadnej mierze nie zabrania korzystania innych języków.

EFHR przypomina o ulotce „Nie wahaj się zwracać w języku ojczystym” (http://www.efhr.eu/ulotki_efhr/jezykowa_PL.pdf), w której są przedstawione przykłady sytuacji oficjalnych, w których osoba może zwracać się w języku ojczystym, m. in. również w instytucjach państwowych oraz sądach. Żaden przepis wymieniony w ulotce, który pozwala na używanie języka ojczystego nie został uznany jako niezgodny z Konstytucją RL. Analogicznym przykładem jest decyzja Państwowej Komisji Języka Litewskiego z 8 listopada 2012 r., w której Komisja pozwoliła na reklamę w innych językach obok napisów w języku państwowym w celach komunikacji międzynarodowej. Podane przykłady potwierdzają, że języki mniejszości narodowych oraz języki obce są używane na Litwie na co dzień i nie stanowią zagrożenia dla języka litewskiego.

Możliwość zapisywania imion i nazwisk w formie oryginalnej, jak i posiadanie dwujęzycznych tabliczek pozostaje wyłącznie kwestią interpretacji, braku jasnej reglamentacji oraz polityki. EFHR kilkakrotnie zwracała uwagę społeczeństwa na międzynarodową krytykę wobec Litwy na temat nieprzestrzegania Konwencji Ramowej o ochronie mniejszości narodowych. Komitet Ministrów Rady Europy w Rezolucji o wdrażaniu Konwencji Ramowej o ochronie mniejszości narodowych krytykuje orzeczenia litewskich sądów za nieuwzględnianie zapisów Konwencji Ramowej oraz spostrzega brak jasnych i spójnych regulacji prawnych dotyczących ochrony mniejszości narodowych na Litwie.

Uwzględniając zobowiązujące międzynarodowe przepisy prawne oraz istniejące ustawy krajowe EFHR przypomina, że określenie języka państwowego nie może sprzyjać dyskryminacji lub ograniczeniu praw mniejszości narodowych.

EFHR