Dyskryminacja wśród ogłoszeń o pracę

Często nie zdajemy sobie nawet sprawy z tego, że pośród ogłoszeń o pracę zamieszczanych w internecie lub prasie są przypadki dyskryminujące ludzi na podstawie ich narodowości, płci, sytuacji rodzinnej bądź społecznej, wyznania, języka czy też przekonań religijnych. W corocznym raporcie kierowanym do Europejskiego Stowarzyszenia Antyrasistowskiego, Litewskie Centrum Praw Człowieka (Lietuvos žmogaus teisių centras) ogłosiło, iż na litewskim rynku pracy w latach 2012-2013 43% członków niekonwencjonalnych zrzeszeń religijnych było przedmiotem dyskryminacji w miejscu pracy, zaś 43,8% obywateli należących do mniejszości narodowych doświadczyło dyskryminacji ze strony pracodawców w kwestii perspektyw zawodowych.

Niemniej jednak, najpowszechniejszą formą dyskryminacji spotykaną w ogłoszeniach o pracę w dalszym ciągu pozostaje seksizm. Takie ogłoszenia jak ,,praca dla dwóch kobiet w myjni dla samochodów ciężarowych”, ,,praca dla komunikatywnej dziewczyny”, ,,potrzebni kucharze (płci żeńskiej) umiejący robić pizzę” każą nam myśleć, że mężczyźni i kobiety powołani są do całkowicie różnych zadań, co w rezultacie bezprawnie ogranicza ich możliwości zatrudnienia. Ponadto, niektóre reklamy zawierają treści dyskryminacyjne pod względem stanu cywilnego, gdyż w ogłoszeniach zaznacza się cechy pożądane u przyszłego pracownika, takie jak na przykład posiadanie dzieci lub nie, zmniejszając tym samym szanse na zatrudnienie dużej liczbie osób. Do tej samej kategorii zaliczają się wymagania dotyczące wieku, na przykład ,,szukamy osoby na stanowisko asystenta kierownika ds. rozwoju, nie młodszej niż 24 lata” lub ,,poszukiwany sprzedawca ubrań, nie młodszy niż  w wieku 30 lat”. Takie i podobne ogłoszenia o pracę dewaluują młodych ludzi z góry zakładając, iż nie mogliby oni spełnić postawionych im wymagań tylko i wyłącznie z powodu młodego wieku.

Zarówno prawo jak i Konstytucja Republiki Litwy stoją na straży równych praw wszystkich obywateli Litwy, nie zważając na ich płeć, rasę, narodowość, pochodzenie społeczne, wiarę czy przekonania. Co więcej, Art.14 Europejskiej Konwencji Ochrony Praw Człowieka i Podstawowych Wolności potwierdza ogólny zakaz dyskryminacji. Zasada równych możliwości i równego traktowania kobiet i mężczyzn na Litwie zakłada, iż w ogłoszeniach o pracę związanych z urzędami państwowymi lub środowiskiem naukowym, zabronione jest stawianie wymagań faworyzujących jedną z płci, żądających informacji dotyczących stanu cywilnego, wieku (oprócz obwarowań prawnych), życia prywatnego lub planów rodzinnych. Jednakże, w wielu przypadkach ogłoszenia o pracę łamią prawo, z powodu kładzenia największego nacisku na pewne cechy potencjalnych pracowników, z których najbardziej popularną jest limit wieku, np. poszukiwanie ,,miłej dziewczyny przed trzydziestką”.

Organizacje pozarządowe to najważniejsze czynniki chroniące prawa człowieka i wpływające na zmniejszenie dyskryminacji, gdyż szerzą one wiele istotnych informacji i, w razie potrzeby,  służą pomocą obywatelom. Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) monitoruje przestrzeń wirtualną i zgłasza dyskryminujące ogłoszenia do sądów w celu wszczęcia odpowiedniego postępowania. Zazwyczaj EFHR dąży do nałożenia maksymalnej kary w  wysokości 2000 LT za naruszenie prawa do równych możliwości. Wchodząc w szczegóły, Europejska Fundacja złożyła ponad 30 skarg, jednak tylko 14 ogłoszeń o pracę uznano za niezgodne z prawem, przy czym część ich autorów otrzymała jedynie łagodne upomnienie. Mimo tego, EFHR zapewnia, że coraz mniej zamieszczanych ogłoszeń jest niezgodnych z prawem litewskim. Ponadto, EFHR oferuje darmowe  porady prawne dla wszystkich dyskryminowanych w miejscu pracy oraz szukających zatrudnienia.

Według danych Litewskiego Centrum Praw Człowieka (Lietuvos žmogaus teisių centras), społeczeństwo litewskie jest  w pewien sposób jednorodne, biorąc od uwagę fakt, iż migranci, uchodźcy i osoby ubiegające się o azyl polityczny stanowią mniej niż 1% wszystkich zatrudnionych, niemniej jednak, mniejszości narodowe stanowią prawie 16%. Dlatego też, społeczeństwo litewskie nie rozpatruje dyskryminacji na podstawie narodowości w kategorii palącego problemu zważywszy na to, że większość obywateli nie jest i nie czuje się zagrożona takim rodzajem dyskryminacji. Dr Vilana Pilinkaite, badaczka ds. etniczności i specjalistka z Centrum Równych Możliwości (Lygių galimybių plėtros centras) twierdzi, iż tylko ci, którzy doświadczyli dyskryminacji są w stanie zrozumieć złożoność tego zjawiska. Co więcej, niektórzy obywatele jedynie słyszeli o takich przypadkach w wiadomościach. Na najszerszą skalę, najważniejszymi źródłami informacji są organizacje pozarządowe, ponieważ codziennie mają one styczność z różnymi ludźmi, w przeciwieństwie do oficjalnych instytucji, niezbyt skorych do nagłaśniania tego typu spraw.

Choć autorzy dyskryminacyjnych ogłoszeń najczęściej twierdzą, że nie znali dokładnie prawa litewskiego dotyczącego równych możliwości, samo usuwanie ogłoszeń jest niewystarczające, aby rozwiązać ten problem. Nie ma żadnych oficjalnych danych dotyczących społecznego pojęcia dyskryminacji, jednak ewidentnie wywodzi się ona z dobrze utrwalonych fałszywych obrazów ról poszczególnych płci, różnic pomiędzy narodowościami itd. Ludzie muszą zdać sobie sprawę z tego, że dopóki stereotypy biorą górę w społeczeństwie, dopóty będziemy musieli stawiać czoła naruszaniu zasady równych możliwości. Nawet pracodawcy, nie dlatego, że chcą dyskryminować wybraną grupę ludzi, lecz z powodu istniejących stereotypów, stwarzają sytuacje, w których niektórzy są oceniani lepiej niż inni z powodu swojej płci, wieku, wyznania, nawet jeśli nie ma ku temu żadnego szczególnego powodu. Na dodatek, sprawy dyskryminacji na rynku pracy z reguły nie trafiają do sądu, ponieważ ludzie nie są wystarczająco dobrze poinformowani o przysługujących im prawach i nie wiedzą, gdzie iść w celu uzyskania niezbędnej porady.

Reasumując, ważne jest, by kształcić dzieci i zaznajamiać je oraz  innych obywateli z problemami powstającymi na rynku pracy związanymi z zasadą równych możliwości, innymi słowy, by stać się częścią nowego odpowiedzialnego pokolenia. Jednakże, proces ten trwa dosyć długo, a co za tym idzie, każdy z nas może mieć w tym swój udział obserwując zmiany zachodzące na rynku pracy i wprowadzając pewne zmiany na własną rękę. Co więcej, EFHR zachęca do tego, by zwracać uwagę na dyskryminujące ogłoszenia o pracę i natychmiast je zgłaszać.

EFHR