Los granic okręgów wyborczych na Litwie – czy standardy międzynarodowe zostaną uwzględnione?

Obchodząc 5-tego lutego Międzynarodowy Dzień Wyborów, Sejmowy Komitet ds. Zarządzania Państwem i Samorządu (Seimo Valstybės valdymo ir savivaldybių komitetas) i Główna Komisja Wyborcza (GKW, Vyriausioji rinkimų komisija), zorganizowali konferencję „Geografia wyborów: od analizy zachowania wyborczego do planowania przyszłych wyborów“, w czasie której dzielono się naukowymi spostrzeżeniami – historią wyborów, problematyki, zastosowania nowoczesnej technologii, ogłaszania wyników wyborów i zastosowania ich naukowej analizy w organizowaniu przyszłych wyborów.

Jednym z większych problemów, które uwidoczniły się w czasie dyskusji – potrzeba korekty granic okręgów wyborczych, która powstała po zmianach demograficznych. Można jedynie ubolewać, że przedstawiciele nauki omówili sytuację Litwy nie podnosząc tematu terytorium Litwy wschodniej, które co do zasady jest najbardziej problemowe. Na to potrzeba by było znacznie więcej czasu niż zaplanowano, dlatego pytanie zostało nie rozpatrzone.

Jak już pisaliśmy wcześniej GKW swoją oficjalną pozycję w sprawie okręgów wyborczych, w tym też i we wschodniej Litwie, wyraziła jeszcze w przyjętym w 2013 r. projekcie, który EFHR oceniła negatywnie. EFHR zwróciła uwagę GKW na najbardziej wrażliwe miejsca w projekcie, których mechanicznie nie da się poprawić, nawołując do rozwiązania powstałych problemów współpracując.

W czasie dyskusji przedstawiciel EFHR poruszył kwestię zmian granic okręgów wyborczych we wschodniej Litwie, która nie została poruszona w czasie konferencji, lecz której aktualność nie zmalała. Przewodniczący GKW został poproszony o wytłumaczenie na jakiej podstawie zostały wybrane kryteria korekty granic okręgów wyborczych. Uwagę przewodniczącego GKW starano się skierować na Kodeks Dobrych Praktyk w Sprawach Wyborczych, a zwłaszcza na przepisy mówiące, że: „na terenach, na których ustala się nowe granice okręgów wyborczych, takie działania należy wykonać bez pogorszenia stanu mniejszości narodowych, zaś wszelkie czynności związane ze zmianą niniejszych granic w każdym wypadku należy uzgadniać z przedstawicielami mniejszości narodowych“. Te przepisy są aktualne zwłaszcza rejonowi wileńskiemu i solecznickiemu, gdyż oba rejony są gęsto zamieszkane przez przedstawicieli mniejszości nagrodowych (w rejonie solecznickim mniejszości narodowe sięgają 89% mieszkańców, a w wileńskim 75%). EFHR zauważyła, że GKW, przygotowując projekt zmian granic okręgów wyborczych, nie uwzględniła politycznych, narodowych i innych kryteriów.

Komentując sytuację Z. Vaigauskas, przewodniczący GKW, odparł, że nie zna zasady Kodeksu Dobrych Praktyk w Sprawach Wyborczych jak uzgadnianie pytań z przedstawicielami mniejszości narodowych, a kwestie korekcji granic okręgów wyborczych są szczególnie trudne i nie sposób znaleźć rozwiązania, które by zadowoliło absolutnie wszystkich. Zawsze znajdą się niezadowoleni, dlatego GKW liczy na zrozumienie ze strony społeczeństwa.

Taka oficjalna odpowiedź przewodniczącego GKW oczywiście zasmuca, gdyż tym samym podkreśla, że jedne przepisy Kodeksu Dobrych Praktyk w Sprawach Wyborczych są przysłaniane innymi zniekształcając i sam cel – optymizacja wyborów, w taki sposób, aby cały elektorat i każda osoba mogła skorzystać ze swojego prawa wyborczego oraz posiadać w instytucjach państwowych wybranych przez siebie przedstawicieli, którzy reprezentowaliby ich interesy.

Bez wejścia na drogę sądową nie udaje się zwrócić uwagi GKW na te okoliczności, dlatego droga sądowa w przyszłości wydaje się być nie do ominięcia.

EFHR