Projekt edukacyjny „Europejczycy, Polacy, Obywatele”, TEMAT III: Unia Europejska

Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) kontynuuje realizację skierowanego do uczniów klas 9-12 projektu „Europejczycy, Polacy, Obywatele”. Słuchając co środę o godz. 15:40 audycji w radiu „Znad Wilii” oraz czytając artykuły w piątkowych wydaniach gazety „Kurier Wileński” uczniowie poznają 8 bloków tematycznych. Przedstawiamy temat trzeci „Unia Europejska”. Więcej informacji oraz regulaminu szukaj na www.efhr.eu oraz platformie wos.efhr.eu.

Unia Europejska (UE) jest organizacją międzynarodową, która powstała w 1993 r. po podpisaniu traktatu w Maastricht. Obecnie UE liczy 28 członków. Ostatnim członkiem, który dołączył do wspólnoty była Chorwacja (2013 r.). Unia została powołana dla państw znajdujących się w Europie (dla tzw. państw Starego Kontynentu), aby móc współpracować w różnych dziedzinach życia, np. w sferze gospodarki czy polityki. Przed powstaniem UE, w 1951 r. został podpisany Traktat Paryski przez niektóre państwa Europy Zachodniej (Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, Republikę Federalną Niemiec i Włochy). Podpisanie tego traktatu, umożliwiło powstanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Organizacja ta miała przede wszystkim zapobiec rozwojowi przemysłu zbrojeniowego w Zachodniej Europie po drugiej wojnie światowej. Po kilku latach, te same państwa Europy Zachodniej, które podpisywały Traktat Paryski, zawarły Traktaty Rzymskie. Obecnie podstawą prawną UE jest „Traktat o Unii Europejskiej”. Najważniejsze postanowienia traktatu to np. ustanowienie unii gospodarczo-walutowej, której walutą jest euro oraz dokonanie rozdziału kompetencji między Unią, a państwami członkowskimi. Drugim dokumentem prawnym UE jest „Traktat o funkcjonowaniu UE”.

UE posiada własne organy i działa na podstawie swoich aktów prawnych, lecz nie ma statusu państwa, dlatego też nosi nazwę organizacji międzynarodowej. W skład UE wchodzi 5 podstawowych organów: Parlament Europejski, Rada Europejska, Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska oraz Trybunał Sprawiedliwości UE.

Głównym organem UE jest Parlament Europejski, będący organem naczelnym UE, którego głównym założeniem jest kontrola polityczna Komisji Europejskiej. W skład Parlamentu wchodzi 751 posłów, którzy są wybierani bezpośrednio przez obywateli każdego kraju członkowskiego na pięcioletnią kadencję. Wybrani europosłowie tworzą frakcje polityczne, a nie narodowe. PE bierze również udział w procesie stanowienia prawa unijnego, jednak, w przeciwieństwie do parlamentów krajowych, nie posiada inicjatywy ustawodawczej.

Rada Europejska odpowiedzialna jest za kształtowanie prawodawstwa UE. Tworzona jest przez szefów państw lub rządów wszystkich państw członkowskich UE. Na czele Rady Europejskiej stoi Przewodniczący Rady Europejskiej, wybierany jest na 2,5 letnią kadencję. Obecnie funkcję tą sprawuje były premier Polski – Donald Tusk.

Nie mniej istotnym organem UE jest Komisja Europejska. Jest to organ wykonawczy, ale także jako jedyny ma inicjatywę ustawodawczą. Komisja składa się z 28 członków, czyli tylu ile jest państw w Unii. Do najważniejszych zadań Komisji Europejskiej należy reprezentowanie Unii na forum międzynarodowym, wykonanie budżetu, zarządzanie unijnymi programami oraz kontrola przestrzegania postanowień traktatowych.

Należy podkreślić, że UE posiada również organ sądowniczy, którym jest Trybunał Sprawiedliwości z siedzibą w Luksemburgu. Trybunał Sprawiedliwości zajmuje się przede wszystkim orzekaniem o legalności unijnych aktów prawnych oraz interpretowaniem traktatów i przepisów Unii Europejskiej.

PE, Komisja Europejska i Trybunał Sprawiedliwości, mają charakter ponadnarodowy. Oznacza to, że mimo iż w organach tych zasiadają obywatele pochodzący z danego kraju, to są oni zobligowani do działania na rzecz UE i jej dobra jako całej wspólnoty obywateli, a nie poszczególnych państw członkowskich.

Współcześnie istnieją również inne instytucje, które pełnią różne funkcje w UE. Przykładem jest Europejski Bank Centralny, który prowadzi politykę pieniężną w strefie euro. UE posiada ponadto organy doradcze. Jest nim Komitet Regionów, reprezentujący samorządy terytorialne oraz Komitet Społeczno-Ekonomiczny, gdzie zasiadają przedstawiciele pracowników i pracodawców.

Instytucje unijne mają charakter ponadnarodowy, ale mogą działać jedynie w obrębie kompetencji przyznanych im przez państwa członkowskie. Kompetencje UE dzieli się na trzy podstawowe kategorie: wyłączne kompetencje Unii, kompetencje dzielone między Unię a państwa członkowskie i kompetencje ograniczone do „wspierania, koordynowania i uzupełniania“ działań państw członkowskich.

Wspólnota międzynarodowa, jaką jest UE zdecydowanie wyróżnia się spośród innych wspólnot czy organizacji międzynarodowych. Jej głównym zadaniem jest współpraca z poszczególnymi państwami, będącymi członkami UE.

Biorąc wszystko pod uwagę, można zauważyć olbrzymią rolę, jaką odgrywa UE na forum międzynarodowym. Pod względem funkcjonowania i struktury, zdecydowanie wyróżnia się wśród innych organizacji międzynarodowych, a dzięki nowo powstałemu systemowi prawnemu, pozwala ujednolicić prawo obowiązujące na terenie całej Europy.

 Za odpowiedź udzieloną w temacie „Władza” bilety do kina zdobyał Justyna Leonowicz. Gratulujemy i zadajemy kolejne pytanie!

Pomyśl! Jakie korzyści dla młodych ludzi płyną z faktu przynależności ich kraju do Unii Eropejskiej? Zamieść swoją odpowiedź do 28 października na forum dyskusyjnym na platformie wos.efhr.eu i wygraj dwa bilety do kina na dowolnie wybrany film!

EFHR