2015/12/16

EFHR ujawnia nieprawdziwe informacje przekazane Radzie Europy przez Litwę

Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) opublikowała swoją Analizę Komentarzy Republiki Litewskiej odnoszących się do Trzeciej Opinii Rady Europy o Trzecim Raporcie Państwowym Republiki Litewskiej.

Ostatni raport kraju, omawiający sytuację mniejszości narodowych w latach 2006-2011 i politykę rządu ich dotyczącą, został złożony w Radzie Europy we wrześniu 2011. W listopadzie 2013 EFHR opublikowała swój Raport Alternatywny NGO o wprowadzaniu w życie Konwencji Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych na Litwie. Celem raportu było opisanie ochrony litewskich mniejszości narodowych od momentu ratyfikacji Konwencji w roku 2000. Według autorów raportu, sytuacja mniejszości nie poprawiła się znacząco od tamtego czasu. Wskazują oni na przypadki jawnego łamania zapisów Konwencji, np. wygaśnięcie Ustawy o Mniejszościach Narodowych z 1989. Komitet Doradczy wyraził swoją opinię na temat litewskiego Trzeciego Raportu Państwowego 28 listopada 2013, ale została ona podana do wiadomości publicznej dopiero 10 października 2014. Opóźnienie zapewne wynikało z faktu, iż jej konkluzje przedstawiały Litwę w niekorzystnym świetle i powodowało to liczne nieporozumienia.

W Trzeciej Opinii Komitetu Doradczego dane EFHR są cytowane pięciokrotnie. Uważamy, że jest to dowodem profesjonalizmu fundacji, który został doceniony nawet przez tak ważne organizacje międzynarodowe jak Rada Europy.

Otrzymawszy Opinię Komitetu Doradczego (AC, Advisory Commitee) rząd Republiki Litewskiej wyraził swój sprzeciw i w październiku 2014 opublikował swoje Komentarze. W swojej odpowiedzi rząd podkreślił, iż wnioski wysnute przez AC były niejednokrotnie błędne. Wyjaśnił niektóre problemy wskazane przez Komitet i przekazał informacje z litewskiego punktu widzenia mające świadczyć o odpowiednim zainteresowaniu sytuacją.

Celem analizy jest poinformowanie o obecnym stanie rzeczy na Litwie, w szczególności w odniesieniu do obecnej ochrony praw mniejszości narodowych. Po dogłębnej analizie Komentarzy rządu, EFHR uważa, iż informacje zawarte tam oraz w Trzecim Raporcie wprowadzają w błąd w sprawie faktycznej sytuacji mniejszości narodowych. W opinii Fundacji, dokładne informowanie o wprowadzaniu w życie Konwencji na Litwie jest niezbędne, by zrozumieć, na ile litewski rząd wywiązuje się (albo raczej lekceważy) ze swoich międzynarodowych zobowiązań oraz pomoże to instytucjom państwowym dostrzec że w kwestii ochrony praw mniejszości narodowych jeszcze jest wiele do zrobienia. Dlatego też, w swoim dokumencie EFHR uściśla informacje związane ze wprowadzaniem Konwencji w życie przez litewski rząd.

Litwa, członek Rady Europy od 1993, ratyfikowała Konwencję Ramową o Ochronie Mniejszości Narodowych bez żadnych zastrzeżeń 23 marca 2000. Poprzez ratyfikację, litewski rząd zobowiązał się do składania Raportów Państwowych co pięć lat, w których musi wykazać postępy władz we wcielaniu w życie zapisów Konwencji.

Niniejsza analiza ma na celu podkreślić obecne problemy, takie jak trudności formalne pojawiające się podczas reprezentowania w sądzie poszkodowanych przez organizacje pozarządowe czy dostęp przedstawicieli mniejszości do mediów.

EFHR ma nadzieję, że wnioski zawarte w tej analizie zostaną wzięte pod uwagę przez przedstawicieli władz. Cieszymy się, gdy możemy podzielić się naszymi uwagami, i mamy nadzieję, iż w jakiś sposób przyczynimy się do poprawy sytuacji na Litwie.

Raport kraju można przeczytać poniżej:

Porównanie oświadczeń rządu litewskiego i rzeczywistej sytuacji

Oświadczenie rządu Litwy	Obecna sytuacja
Raport dotyczący Trzeciego Raportu Państwowego Litwy – przygotowany we współpracy z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się prawami człowieka.	Nie zwrócono się z prośbą o konsultacje do żadnej organizacji pozarządowej zajmującej się prawami człowieka.
Uruchomiono wiele programów mających na celu ochronę mniejszości narodowych.	Programy te nie mają żadnej mocy prawnej w przeciwieństwie do Prawa o mniejszościach narodowych (żadne takie prawo nie zostało jednak uchwalone).
Osoby prawne mogą brać udział w postępowaniach sądowych lub administracyjnych.	Prawa osób prawnych w postępowaniach sądowych lub administracyjnych są ograniczone jeśli nie jest reprezentowana żadna konkretna osoba pokrzywdzona.
Państwo wspiera finansowo przedsięwzięcia kulturalne mniejszości narodowych .	O pomoc państwa można się zwrócić tylko przy projektach (w 2010 nie było żadnej możliwości wsparcia od państwa), ale dostępne środki są ograniczone i ciągle zmniejszane.
Nowy program rozwoju zawodowego „Ochrona praw i wolności człowieka” został wprowadzony w drugiej połowie 2014 r.	Program nie został uruchomiony.
Telewizja publiczna nadaje programy skierowane do mniejszości narodowych.	Czas antenowy dla mniejszości narodowych jest ciągle ograniczony, programy są wyświetlane na mniej popularnych kanałach.
W sytuacjach oficjalnych i urzędowych można używać innego języka niż litewski.	Ograniczone możliwości posługiwania się językami mniejszości narodowych znacząco utrudniają codzienne życie osobom do nich należącym.
W kwietniu 2014 do Sejmu RL wpłynęły projekty ustaw regulujących kwestię pisowni imion i nazwisk osób w językach narodowych w oficjalnych dokumentach.	Żaden z projektów nie rozwiązał do końca problemów pisowni imion i nazwisk osób z mniejszości narodowych.
Treść materiałów dydaktycznych jest dostosowana do potrzeb mniejszości narodowych.	Według przedstawicieli mniejszości, treść materiałów dydaktycznych nie zmieniła się w żaden sposób.
Zwalnianie uczniów z mniejszości z obowiązku podejścia do egzaminu z języka państwowego jest niesprawiedliwe.	Zmiany poczynione w ustandaryzowanym egzaminie z języka państwowego stawiają uczniów z mniejszości w bardzo niekorzystnej sytuacji i zmniejszają ich szanse na rozpoczęcie edukacji na uczelni wyższej.
„Potrzeba zakładania szkół z litewskim (…) będzie rozwijała się wraz z założeniem integracji mniejszości narodowych.”	To stwierdzenie powinno być sygnałem alarmowym, ponieważ odzwierciedla ono obecne nastawienie litewskich władz w kwestii integracji. Jest ona postrzegana jako droga jednokierunkowa zmierzająca do wzmocnienia statusu języka państwowego. EFHR podkreśla, iż integracja powinna być procesem dwustronnym.
Władze litewskie mają obowiązek informowania opinii publicznej o aktualnych postępach we wprowadzaniu w życie zapisów Konwencji Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych.	Zarówno Pierwszy jak i Drugi Raport Państwowy Litwy są dostępne jedynie na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych i żaden z nich nie został przetłumaczony na którykolwiek język mniejszości. Są one dostępne jedynie w języku litewskim. Co więcej, tylko tam można również znaleźć opinie Komitetu Doradczego, komentarze, uchwały i treść Trzeciego Raportu.
Obywatelska inicjatywa ustawodawcza wymaga co najmniej 50 000 podpisów.	Próg wymagany do rozpoczęcia obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej jest zbyt wysoki w stosunku do liczby mieszkańców kraju. W innych krajach, np. w Polsce, zamieszkanej przez 39 milionów ludzi, wymagana liczba podpisów to 10 000. Litewski próg jest zbyt wysoki i niemożliwy do pokonania dla przedstawicieli mniejszości.