Dyskryminacyjne kryteria rekrutacji pracowników – najnowsze ostrzeżenia dla pracodawców

W 2015 r., Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) wraz ze Służbą Rzecznika ds. Równych Możliwości (dalej: Służba) przygotowała  przewodnik z zakresu niedyskryminujących ofert pracy. Ten praktyczny dokument przeznaczony dla pracodawców i podpowiada jak prawidłowo, bez naruszenia przepisów Ustawy o równym traktowaniu kobiet i mężczyzn oraz Ustawy o równym traktowaniu należy formułować ogłoszenia o pracę. Pomimo podejmowanych przez EFHR oraz Służbę kroki mające podnieść świadomość zarówno pracodawców jak i pracowników, nadal zdarzają się przypadki zamieszczania w ogłoszeniach o pracę takich kryteriów zatrudnienia jak płeć, wiek lub stan cywilny.

W 2016 r. EFHR wniosła do Służby już 7 skarg w sprawie ogłoszeń o pracę. Pracodawcy zamieszczali w anonsach o pracę cechy mające znamiona dyskryminacji  ze względu na wiek. Na stronie www.darbo.lt: – można była znaleźć oferty pracy o następującej treści: firma zatrudni osobę w wieku od 25 do 40 lat: firma zatrudni przedstawicielkę płci żeńskiej w wieku powyżej 35 lat; firma zatrudni ekspedientkę – konsultantkę w wieku powyżej 25 lat. W innych ogłoszeniach firmy zatrudnią: pracowniczkę pomocniczą w kuchni w wieku do 50 lat, barmankę – kasjerkę w wieku do 25 lat, oraz pracownika pomocniczego w drukarni w wieku do 35 lat.

Skargi wnoszone przez EFHR były wszczynane przez Służbę jako sprawy z własnej inicjatywy. Rzeczniczka ustaliła, że wszystkie opublikowane ogłoszenia sprzeczne są z ustawą o równym traktowaniu, ponieważ priorytetowo traktują osoby w określonym wieku. Tego typu ogłoszenia mogą ograniczać możliwości osób należących do innej grupy wiekowej. Niektóre z nich naruszają również ustawę o równym traktowaniu kobiet i mężczyzn. Kierownicy wszystkich firm, którzy opublikowali powyższe ogłoszenia, a następnie przyznali się do błędu oraz zobowiązali się do przestrzegania ustawy o równym traktowaniu w przyszłości, zostali uprzedzeni odnośnie dokonanego naruszenia.

Informacja o wieku zamieszczona na stronie internetowej www.darbo.lt. została uzasadniona przez firmę, która wyjaśniła, że sklep sprzedaje bieliznę kobiecą, stąd pracowniczka uprawniona do zamieszczania na stronie internetowej ogłoszeń, uwzględniając że firma zatrudni kobietę w wieku powyżej 25 lat. Ponadto nie uzgodniła ona treści ogłoszenia z administracją firmy, jednakże szczerze żałuje dokonanego czynu oraz zobowiązuje się do przestrzegania przepisów prawa w przyszłości. Inna firma wyjaśniła, że w wyniku błędu ludzkiego do ogłoszenia wkradł się zapis dotyczący wieku 25 lat. Po wykryciu niniejszego błędu ogłoszenie zostało usunięte ze strony internetowej.

Inne kryterium wieku w ogłoszeniu o pracę wskazała firma poszukująca pracownika pomocniczego w drukarni w wieku do 35 lat. Wyjaśniła, że zakład pracy, który poszukiwał nowego pracownika, stosuje nowoczesne technologie, które są opanowane lub mogą być szybciej opanowane przez młodych osób. Dyrektor firmy stwierdził, że żałuje nieporozumienia, które miało miejsce, oraz zdaje sobie sprawę z tego, że zamieszczone ogłoszenie o pracę jest nieodpowiednie oraz koliduje z przepisami prawa.

Ogłoszenia dyskryminacyjne, które mogą ograniczać osobom należącym do innej grupy możliwości objęcia oferowanego stanowiska, były rozpoznawane przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości (zwany dalej ,,Trybunałem”) w sprawie Firma Feryn NV. W tej sprawie Trybunał orzekł, że okoliczność polegająca na tym, że pracodawca publicznie oświadczył, iż nie zatrudni pracowników o odpowiedniej przynależności etnicznej lub rasie, stanowi bezpośrednią dyskryminację w zatrudnieniu zgodnie z Dyrektywą Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzającą w życie zasadę równego traktowania osób bez względu na ich pochodzenie rasowe lub etniczne, ponieważ tego typu oświadczenia mogą poważnie powstrzymać kandydatów przed zgłoszeniem swojej kandydatury, w taki sposób stwarzając im przeszkody w wejściu na rynek pracy. Między innymi Trybunał wyjaśnia, że publiczne oświadczenia pracodawcy o niezatrudnianiu pracowników odpowiedniego pochodzenia etnicznego lub rasowego zgodnie z wewnętrzną polityką , są wystarczające zgodnie z artykułem 8 ustęp 1 Dyrektywy 2000/43, aby domniemywać istnienie bezpośredniej dyskryminacji w polityce zatrudnienia.

W przypadku dyskryminacyjnych ogłoszeń o pracę za każdym razem ciąży udowodnienie na stronie pracodawcy, że zasada równego traktowania nie została naruszona. Ma możliwość dokonania tego dowodząc, że rzeczywista praktyka firmy nie jest zgodna ze złożonym przez niego oświadczeniem. Krajowe sądy powinny dokonać sprawdzenia ustalenia zarzucanych okoliczności oraz oceny, że przedstawione przez pracodawcę dowody na to, że swoim oświadczeniem nie naruszył zasady równego traktowania, są wystarczające. Ponadto artykuł 15 Dyrektywy 2000/43 przewiduje, że nawet w przypadku braku ustalenia ofiary naruszenia przepisów krajowych wdrożonych na podstawie niniejszej dyrektywy stosowane sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

EFHR