EFHR była gospodarzem konferencji na temat praw mniejszości

W piątek 28 października, Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) zaprosiła na swoją coroczną konferencję dotyczącą mniejszości narodowych. Konferencja została zatytułowana „Prawa mniejszości narodowych w świetle litewskiego prawa a prawo międzynarodowe i oczekiwania mniejszości narodowych”. Wydarzenie miało miejsce w budynku samorządu na Placu Konstitucijos 3.

Z radością informujemy, że w tegorocznej konferencji wzięło udział więcej uczestników niż w poprzednim roku, gdy konferencja odbyła się po raz pierwszy. W tym roku aula została wypełniona do ostatniego miejsca. Konferencja zainteresowała nie tylko wielu przedstawicieli krajowych i międzynarodowych organizacji oraz instytucji rządowych, ale również zaskarbiła sobie uwagę mediów. Podobnie jak w poprzednim roku, konferencja odbyła się w języku angielskim oraz litewskim z równoczesnym tłumaczeniem dostępnym w obu językach.

Konferencja została zainaugurowana przez mera Wilna Remigijusa Šimašiusa. W swojej powitalnej mowie, mer poinformował o inicjatywach samorządu Wilna skierowanych w stronę mniejszości narodowych (usługi dla interesantów w czterech językach, najważniejsze wiadomości z wileńskiego samorządu w pięciu językach, otwarcie symbolicznych tablic z nazwami ulic w językach mniejszości narodowych w Wilnie). Po wystąpieniu mera, głos zabrała Krystyna Wojciukiewicz, zastępca dyrektora EFHR, która krótko przedstawiła działalność Fundacji, wspominając o nieodpłatnym doradztwie prawnym oraz kampanii przeciwko mowie nienawiści i dyskryminacji. Kolejnym mówcą był Artur Zapolski reprezentujący utworzony w 2015 r. Departament Mniejszości Narodowych przy Rządzie Republiki Litewskiej. Zaprezentował on działania departamentu, których celem jest zadbanie o prawa mniejszości narodowych. Przedstawiciel Departamentu podkreślał, że owocne wdrożenie praw mniejszości narodowych jest wielostronnym procesem, w którym musi być uwzględniony głos wszystkich partii. Czwartym mówcą pierwszej sesji była Jennifer Croft, starszy doradca Wysokiego Komisarza OBWE ds. Mniejszości Narodowych. Temat jej przemowy był następujący ”Prawa mniejszości w relacjach międzypaństwowych”. Pani Croft podkreśliła, że państwa są zobowiązane do działania na rzecz społecznej spójności w obrębie swoich granic oraz, że wdrożenie praw mniejszości służy właśnie stworzeniu społecznej spójności. Z tego powodu kraje powinny stosować się do międzynarodowych wytycznych dotyczących praw mniejszości, bez względu na to w jaki sposób państwa sąsiadujące wypełniają swoje międzynarodowe zobowiązania. Ostatnią osobą, która zabrała głos podczas pierwszej części była dr. Hanna Vasilevich reprezentująca Europejskie Centrum ds. Mniejszości (European Centre for Minority Issues). Jej przemowa opierała się na porównaniu podejścia rządów Czech, Polski i Niemiec dotyczącego tabliczek dwu i wielojęcznych w miejscach publicznych w językach mniejszości. Pani Vasilevich podkreśliła, że tabliczki w językach mniejszości są ważnym symbolicznym wyrażaniem obecności mniejszości w przestrzeni danego regionu.

Drugą część konferencji rozpoczął dr Grigorijus Potašenko, dyrektor akademicki Centrum studiów nad Wspólnotami Kulturowymi na Wydziale Historii Uniwersytetu Wileńskiego. Jego przemowa dotyczyła wielokulturowości na Litwie. Naukowiec wskazał, że polityka wielokulturowości, wdrażana do tej pory, nie spełnia potrzeb wielokulturowego społeczeństwa. W swoim podsumowaniu zauważył, że w mentalności krajów Wschodniej Europy nadal dominują dwa przekonania: (1) przekonanie, że przedstawiciele mniejszości narodowych nie są lojalni w stosunku do państwa, w którym żyją oraz (2) przekonanie, że państwo jest silne jeżeli mniejszości narodowe w nim rezydujące są słabe. Następnie głos zabrał dyrektor Instytutu Badań Rynku Pracy prof. dr hab. Bogusław Grużewski, którego wystąpienie odnosiło się do socjoekonomicznej sytuacji terenów Litwy, które są gęsto zaludnione przez polską oraz rosyjską mniejszość narodową. W skrócie, analiza na której skupił się profesor wskazywała, że te tereny, z reguły, są w gorszej kondycji socjoekonomicznej. Faina Kukliansky, przewodnicząca Wspólnoty Żydów Litewskich, poruszyła  kilka problemów, którym musi stawiać czoła Żydowska społeczność na Litwie. Pani Kukliansky przyznała, że troski mniejszości żydowskiej różnią się od trosk większych grup mniejszościowych na Litwie. Między innymi, mniejszość żydowska walczy o znalezienie wystarczającej sumy środków pieniężnych, które wspomogłyby w ochronie ich dziedzictwa kulturowego. Dr. Łukasz Wardyn mówił o udziale mniejszości narodowych w wyborach parlamentarnych na Litwie. Przedstawił trzy kwestie, które utrudniają aktywny udział mniejszości narodowych w wyborach: nieprzetłumaczone karty do głosowania, próg wyborczy oraz manipulacje granicami okręgów wyborczych działające na niekorzyść mniejszości. Zaprezentował on przypadki, jasno wskazujące, że manipulacje granicami okręgów wyborczych działające na niekorzyść mniejszości miały miejsce na Litwie.

Trzecią część konferencji rozpoczęła prezentacja dr Elżbiety Kuzborskiej, pełniącej rolę Sekretarza Naukowego w Stowarzyszeniu Naukowców Polaków Litwy. Naukowiec przedstawiła ogólny zarys prawa do edukacji w językach mniejszości w europejskim kontekście. Podkreśliła, że zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez UNESCO oraz Bank Światowy, zapewnienie edukacji w języku ojczystym w możliwie najstarszych klasach zmniejsza ilość osób usuwanych ze szkół, wzmacnia wspólnotę mniejszościową jak również wpływa na poprawę wyników w nauce języków państwowych. W związku z powyższym, jest to opłacalny sposób na integrację mniejszości w społeczeństwie. Dwie ostatnie prezentacje dotyczyły pisowni imion i nazwisk w językach ojczystych. Dr Katarzyna Miksza z Uniwersytetu Michała Römera zauważyła, że nazwisko ma kluczowe znaczenie dla tożsamości, ponieważ indywidualizuje ludzi. Podkreśliła, że zgodnie z międzynarodowymi standardami, nazwisko powinno być zapisywane w graficznie poprawny sposób wówczas, gdy państwa posługują się tym samym alfabetem. Pomocnik adwokata Ewelina Baliko, kontynuowała podjęty temat skupiając się na praktycznym podejściu. Przytoczyła kilka przypadków rozstrzyganych w litewskich sądach, dotyczących prawa użycia liter „x” i „z” w dokumentach tożsamości. Osobistymi doświadczeniami związanymi z walką o prawo do pisowni imienia i nazwiska w oryginale dla własnej córki podzielił się praprawnuk poety Adama Mickiewicza, Roman Gorecki-Mickiewicz.

Należy wspomnieć, że poruszone tematy były dodatkowo omawiane po każdej prezentacji. Niemniej jednak, ostatnie pół godziny konferencji przeznaczono na bardziej wnikliwą wymianę poglądów. Dyskusja się szczególnie nasiliła gdy litewscy politycy przemówili na temat edukacji oraz pisowni nazwisk.

EFHR uważa, że rosnące zainteresowanie dyskusją dotyczącą praw mniejszości na Litwie jest naprawdę mile widzianym postępem. EFHR będzie dalej pracowało nad rozwojem tego ważnego dialogu. EFHR pragnie gorąco podziękować zarówno wszystkim przemawiającym oraz uczestnikom, jak również samorządowi Wilna za udostępnienie sali, w której odbyła się konferencja.

EFHR

[Not a valid template]