Raport Rzecznika ds. Praw Człowieka o Litwie w pigułce

W dniu 19 kwietnia br. Rzecznik ds. Praw Człowieka Rady Europy Nils Muižnieks udostępnił raport dotyczący kwestii praw kobiet, równości płci, praw dziecka oraz osób niepełnosprawnych po wizycie na Litwie od 5 do 9 grudnia 2016 roku.

Rzecznik wyraził zaniepokojenie danymi statystycznymi dotyczącymi zarobków kobiet i mężczyzn. W 2015 r. średni miesięczny zarobek brutto kobiet wynosił 84.5 % zarobku mężczyzn. Dosyć często też na rozmowie kwalifikacyjnej rekruci są pytani o plany rodzinne.

Kolejnym niepokojącym faktem jest zakres przemocy wobec kobiet. Ponieważ przemoc nadal nie jest dostatecznie zgłaszana, oznacza to, że zgłoszone przypadki stanowią zaledwie ułamek liczby przemocy występującej w rzeczywistości. Szacuje się, że na Litwie 31% kobiet doświadczyło przemocy, a liczba ta jest bliska średniej unijnej.

Wg sprawozdania Ministerstwa Spraw Społecznych i Pracy, w 2015 r. 1837 dzieci zostało odebrane rodzicom. Przemoc fizyczna lub psychiczna były przyczyną pozbawienia opieki rodzicielskiej w 69% wszystkich przypadków. W tym samym roku 65,2% dzieci pozbawionych opieki rodzicielskiej i poniżej trzeciego roku życia objęto opiekę instytucjonalną. Rzecznik podał też fakty, jakie zaprezentował litewski Rzecznik Praw Obywatelskich podczas wizyty w placówce resocjalizacyjnej. Jak podaje Rzecznik Praw Obywatelskich, „W ośrodku resocjalizacyjnym w Kownie personel bezprawnie wykorzystywał kajdanki, pałki i gaz łzawiący wobec przebywających tam dzieci”.

Na Litwie jest około 250 000 osób niepełnosprawnych, co stanowi ok. 8% populacji państwa. Zgodnie z informacją, udzieloną przez Litewskie Forum Niepełnosprawności, około 50% budynków publicznych (około 34 000), w tym placówek opieki zdrowotnej i oświatowych nie jest dostępnych dla osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Komitet Praw Osób Niepełnosprawnych wyraził zaniepokojenie brakiem statystycznych danych dotyczących niepożądanego leczenia osób z niepełnosprawnością psychiczną, zarówno gdy opiekun lub członek rodziny wyraża zgodę na leczenie.

Litwa jest na piątym miejscu wskaźnika samobójstw na świecie (28,2 osoby na 100 000). W 2015 roku utworzono Centrum Zapobiegania samobójstw – oddział Państwowego Ośrodka Zdrowia Psychicznego, jednakże nie ma ogólnokrajowej strategii zapobiegania samobójstw wśród młodych osób oraz świadczenia usług psychologicznych dla osób należących do grupy ryzyka.

Rekomendacje Rzecznika:

1. Opracowanie długoterminowych strategii i planów działania, które w pełni wdrożą zasadę równości płci we wszystkich sektorach i promują uczestnictwo kobiet w życiu publicznym i politycznym, jak również podjęcie dalszych działań w celu zapobiegania i zwalczania przemocy domowej.
2. Stworzenie większych możliwości szkoleniowych dla specjalistów zajmujących się ochroną dzieci. Dokonanie przeglądu istniejącego systemu umieszczania w centrach resocjalizacyjnych, ponieważ dzieci z problemami behawioralnymi nie powinny być umieszczane w instytucjach typu zamkniętego, jednak należy im zapewnić wystarczające wsparcie w rodzinach lub środowisku rodzinnym.
3. Podejmowanie zdecydowanych kroków w celu wyeliminowania „segregowanych” środowisk pracy oraz opracowanie i wdrożenie skutecznych programów, mających na celu zwiększenie możliwości osób niepełnosprawnych w znalezieniu pracy. Powinno również zwiększyć wysiłki na rzecz zapewnienia powszechnego dostępu do wysokiej jakości opieki zdrowotnej.

Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) informuje społeczeństwo o przestrzeganiu praw człowieka na Litwie, dba o zwiększenie świadomości obywateli na temat praw człowieka i dyskryminacji oraz współpracuje ze Służbą ds. Równych Szans. W 2016 r. EFHR włożyła do Służby 26 skarg w sprawie możliwej dyskryminacji.