Niedostarczenie pomocy psychiatrycznej w języku rozumianym przez daną osobę jest naruszeniem praw człowieka

W dniu 31 stycznia Wielka Izba Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wydała wyrok w sprawie Rooman przeciwko Belgii (wniosek nr 18052/11). Ostateczny wyrok Trybunału potwierdził naruszenia Artykułu 3 (zakaz tortur) i 5 (wolność i bezpieczeństwo) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z powodu niewłaściwego leczenia psychologicznego i psychiatrycznego.

Wnioskodawca René Rooman, obywatel Niemiec i Belgii, został skazany za kradzież i molestowanie seksualne. Przebywał w instytucji bezpieczeństwa społecznego w Paifve (Belgia). Wnioskodawca twierdził, że nie otrzymał należytej opieki, ponieważ mówił tylko po niemiecku, ale w tej instytucji nie było pracowników, którzy posługiwali się tym językiem.

Ze względu na art. 3 Konwencji Trybunał argumentował, że bariera językowa była jedynym czynnikiem ograniczającym skuteczny dostęp Roomana do powszechnie dostępnego leczenia. Jego wniosek o zwolnienie został kilkakrotnie przełożony z powodu trudności w rozpoczęciu leczenia własnie z powodu bariery językowej. Trybunał uznał, że władze krajowe nie zapewniły odpowiedniego leczenia zgodnego z sytuacją medyczną wnioskodawcy i że pozbawienie go wolności bez nadziei, że może zostać wypuszczony wcześniej i bez odpowiedniej pomocy medycznej, spowodowało cierpienie i trudności przez ponad trzynaście lat, których intensywność przekraczała stopień cierpienia mężczyzny.

W odniesieniu do art. 5 Trybunał postanowił udoskonalić zasady określone w jego orzecznictwie w sprawie przymusowego traktowania. Trybunał stwierdził, że istnieje ścisły związek pomiędzy „legalnym” aresztem osób z zaburzeniami psychicznymi a stosownością traktowania wg ich stanu psychicznego. W związku z powyższym, wszystkie aresztowane osoby z problemami psychicznymi i znajdujący się w areszcie powinny być leczone, lub co najmniej należy zapewnić tym osobom warunki do łagodzenia stanu psychiki, w razie potrzeby, zapewnić im bezpieczeństwo (jak osób je otaczających) lub kontrolę ryzyka. Zatem niezależnie od instytucji, w których takie osoby są zatrzymywane, mają one prawo do odpowiedniego środowiska medycznego z działaniami terapeutycznymi w celu przygotowania ich do ewentualnego zwolnienia. W tej konkretnej sytuacji Trybunał stwierdził, że wnioskodawca został aresztowany przez niewłaściwą instytucję, która nie była w stanie zapewnić traktowania, wymaganego na podstawie art. 5 ust. 1 Konwencji.

Zgodnie z art. 36 Ustawy o zdrowiu psychicznym Republiki Litewskiej, przymusowe leczenie może być zapewnione pacjentom z chorobami psychicznymi, którzy dopuścili się do niebezpiecznych czynów i zostali uznani za niepoczytalnych, jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że ich działania mogą spowodować znaczną szkodę dla ich zdrowia lub życia oraz zdrowia i życia innych osób. Ustawa o poszkodowanych pacjentach Republiki Litewskiej przewiduje również, że pacjent ma prawo do otrzymania informacji o usługach świadczonych w zakładach opieki zdrowotnej, pracownikach służby zdrowia, o własnym stanie zdrowia i metodach leczenia. Ta informacja powinna być dostarczona przez lekarza w zależności od jego wieku i stanu zdrowia, w formie, którą rozumie, wyjaśniając określone terminy medyczne.