Komitetowi ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej przedstawiono raport „cieni”

W związku z wdrożeniem do litewskiego ustawodawstwa Międzynarodowej konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) wspólnie z Litewskim Centrum Praw Człowieka (LCHR), przedłożyła alternatywny raport Komitetowi ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej (CERD). Powyższą Konwencję Litwa ratyfikowała w 1998 roku.

Celem tak zwanego raportu „cieni” jest dostarczenie dodatkowych, alternatywnych informacji związanych z dziewiątym i dziesiątym okresowym sprawozdaniem Litwy w ramach Konwencji oraz zajęcie się głównymi kwestiami praw człowieka na Litwie.

Pomimo tego, że Litwa poczyniła pewne postępy we wdrażaniu poprzednich zaleceń, niektóre kwestie zostały zignorowane, a prawa człowieka pozostają głównym wyzwaniem dla kraju. W celu zwalczania dyskryminacji i ochrony grup marginalizowanych w społeczeństwie, Litwa potrzebuje nowego kierunku politycznego i planów działań.

Organizacje pozarządowe wskazują kluczowe problemy w różnych obszarach. Najbardziej aktualne zagadnienia dotyczą mniejszości narodowych, walki z podżeganiem do nienawiści i przestępstw z nienawiści, warunków życia społeczności romskiej, osób ubiegających się o azyl i migrantów, handlu ludźmi itd.

EFHR i LCHR liczą, że raport będzie przydatny w ocenie sytuacji w zakresie praw człowieka i poprawie obecnej sytuacji.

Podsumowanie raportu „cieni”:

➢ Prawna regulacja dyskryminacji rasowej

Pomimo zaleceń różnych organizacji międzynarodowych, litewskie ustawodawstwo nie obejmuje wszystkich podstaw dyskryminacji, takich jak kolor skóry i tożsamość płciowa.

➢ Ustawa o mniejszościach narodowych

Ustawa o mniejszościach narodowych wygasła w 2010 r. Mimo nowych projektów, Sejm Republiki Litewskiej nie przyjął dotąd odpowiedniego aktu prawnego. Ta zwłoka jest na niekorzyść dla praw mniejszości w kraju.

➢ Gromadzenie danych o mniejszościach narodowych i etnicznych

Brak jest odpowiednich danych na temat wskaźników ekonomicznych i społecznych mniejszości narodowych oraz etnicznych, co utrudnia analizę, a także zrozumienie sytuacji mniejszości w kraju. Niestety, obecne statystyki prawie nie odpowiadają początkowym oczekiwaniom.

➢ Narodowa instytucja praw człowieka

Na podstawie zaleceń CERD, w roku 2017 instytucja Sejmowego Kontrolera uzyskała status Narodowej Instytucji Praw Człowieka. Monitoring praw człowieka pozostaje jednak utrudniony.

➢ Finansowanie Kontrolera ds. Równych Szans i Departamentu Mniejszości Narodowych

Chociaż Komitet zalecił zwiększenie finansowania tych dwóch instytucji zajmujących się prawami człowieka, rząd zwiększył budżet Departamentu Mniejszości Narodowych i zmniejszył fundusze na rzecz Kontrolera ds. Równych Szans. Pomimo większych środków finansowych, Departament Mniejszości Narodowych, wciąż styka się z trudnościami w realizacji swoich podstawowych funkcji.

➢ Mowa nienawiści

Mowa nienawiści pozostaje poważnym problemem na Litwie. Brak zasobów i wyraźnych działań priorytetowych nie pozwalają na właściwą reakcję na to zjawisko.

➢ Przestępstwa z nienawiści

Na Litwie podejmowane są próby rozpoznawania i ścigania przestępstw z nienawiści. Brakuje jednak konkretnego planu zwalczania tego typu przestępstw, a na każdym etapie dochodzenia,  często występują problemy. Identyfikacja wciąż pozostaje niska, a pomoc dla ofiar jest bardzo ograniczona.

➢ Publiczne demonstracje

Podczas zgromadzeń publicznych i demonstracji w społeczeństwie dochodzi do napięć. Np. podczas marszu nacjonalistów 11 Marca słychać hasła ,,Litwa dla Litwinów”, obecna jest nazistowska symbolika.

➢ Społeczność romska

Sytuacja społeczności romskiej na Litwie wciąż budzi niepokój. Pomimo niektórych planów działania, Romowie nadal doświadczają dyskryminacji w zakresie prawa do mieszkania, edukacji, zatrudnienia itd.

➢ Uchodźcy, osoby ubiegające się o azyl i bezpaństwowcy oraz przepisy antydyskryminacyjne

Pomimo istnienia przepisów antydyskryminacyjnych, sytuacja osób ubiegających się o azyl i uchodźców w kraju jest złożona. Przepisy prawne i polityka nie obejmują ich integracji, co często prowadzi do dyskryminacji podczas zatrudnienia czy znalezienia lokum. Większość mieszkańców Litwy ma wobec w/w osób negatywne nastawienie, co stanowi główną przeszkodę w ich udanej integracji.

➢ Handel ludźmi

Obowiązujące na Litwie przepisy prawne odpowiadają w stopniu minimalnym międzynarodowym standardom eliminacji handlu ludźmi, brakuje kompleksowej strategii, skutecznych gwarancji i usług dla ofiar, wsparcia finansowego i właściwej współpracy międzyinstytucjonalnej.

➢ Odszkodowania dla ofiar dyskryminacji rasowej

Dyrektywa unijna w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw nie jest na Litwie skutecznie wdrażana, co podważa ochronę i potrzeby ofiar dyskryminacji rasowej. Ofiarom nie gwarantuje się odpowiedniej ochrony, wsparcia i gwarancji sądowych.

Raport państwa litewskiego zostanie przeanalizowany podczas 98. sesji wiosennej. Spotkanie z delegacją litewską będzie transmitowane na żywo w dniu 30 kwietnia od godz. 13:30 do 14:45 za pośrednictwem platformy: http://webtv.un.org/. Raporty przedłożone przez Litwę, jak również spostrzeżenia sektora pozarządowego, są dostępne na stronie internetowej CERD.