Spotkanie EFHR z naukowcami badającymi prawa mniejszości narodowych

12 marca 2020 r. przedstawiciele Europejskiej Fundacji Praw Człowieka (EFHR) spotkali się z trzema naukowcami badającymi sytuację mniejszości narodowych na świecie: dr Timofey’em Agarinem (Queen’s University w Belfaście), dyrektorem Centrum Badań nad Konfliktami Etnicznymi prof. Martinem Klattem (Syddanks Universitetet w Danii), oraz Patrickiem Utz (Uniwersytet Edynburski). Badacze byli szczególnie zainteresowani udziałem mniejszości narodowych w dyskursie politycznym, w tym m.in. czy mają one swoje partie polityczne, czy funkcjonuje system gwarantujący ich reprezentację, czy należą one do organizacji pozarządowych działających na rzecz ich interesów itp. Badacze spędzili na Litwie dwa dni spotykając się z przedstawicielami rozmaitych organizacji i instytucji. Spotkanie z EFHR zorganizowane zostało z pomocą Andrzeja Pukszto, pracownika Wydziału Nauk Politycznych Uniwersytetu Witolda Wielkiego.

Podczas spotkania, asystentka prawna Ewelina Dobrowolska podzieliła się informacjami na temat ogólnej sytuacji Polaków i Rosjan na Litwie oraz ich ‘typowych’ problemów. Omówiono m.in. kwestię wysokiego progu wyborczego dla partii mniejszości narodowych, brak dwujęzycznych oznakowań topograficznych, oraz problemy związane z oryginalną pisownią nazwisk.

Marta Bednarczyk, członkini zespołu EFHR i obywatelka Polski, podzieliła się swoimi spostrzeżeniami na temat problemów polskiej mniejszości narodowej na Litwie. Opowiedziała ona o swoich poglądach na temat lokalnej postawy wobec „polskości” oraz, jej zdaniem, nieco archaicznego podejścia do polskiej kultury. Mówiła ona także o wyzwaniach mediów mniejszości.

W trakcie spotkania omówiono także kwestię podejścia do polskości oraz należenia do mniejszości narodowych z punktu widzenia różnych pokoleń. Narodowo-patriotyczny sentyment jest wciąż dość silny wśród osób starszych, jednakże młodzi coraz częściej kierują się swoimi poglądami politycznymi (a nie przynależnością narodową) i popierają partie, które ich reprezentują. Ponadto, rozmawialiśmy również o tym, czy istnieje możliwość wypracowania lokalnego ustawodawstwa, które mogłoby pomóc mniejszościom zamieszkującym regiony. Niestety, dopóki nie zostanie uchwalona jednolita, ogólnokrajowa definicja mniejszości narodowych, najprawdopodobniej nie będzie to możliwe.

Napomknęliśmy także o fakcie ‘świętowania’ tego roku przez Litwę dziesięciolecia bez ustawy o mniejszościach narodowych. Powstało dotychczas kilka projektów legislacyjnych, jednakże litewski parlament wykazał do tej pory niewiele chęci, aby stały się one przedmiotem oficjalnych posiedzeń. Dyskutowaliśmy również o tym, jak efektywna potrafi być polska społeczność na Litwie podczas zbierania podpisów poparcia, czy to przed wyborami czy na rzecz inicjatyw, takich jak Minority SafePack.
Pragniemy podziękować badaczom za owocne spotkanie oraz za zainteresowanie problematyką mniejszości narodowych na Litwie. Żywimy nadzieję, że nasze spostrzeżenie będą wartościowym elementem dalszych badań.