Sąd podjął kolejną decyzję o zezwoleniu na rejestrację nazwiska w jego oryginalnej formie, z użyciem litery „Q”

W dniu 12 kwietnia 2021 r. Sąd Dzielnicowy m. Wilno wydał decyzję, w której zobowiązał Urząd Stanu Cywilnego do wpisania nazwiska w jego oryginalnej formie „Quattroni”, zamiast wskazanej formy „Kuattroni”, zarówno w akcie małżeństwa Litwinki, która wyszła za mąż za obywatela Włoch, jak i w aktach urodzenia ich dzieci. Decyzja ta stała się już ostateczna.

W niniejszej sprawie zostało ustalone, że wnioskodawcy zawarli związek małżeński na Litwie w 2016 roku i mają dwójkę dzieci. Wnioskodawcy w tym przypadku wnieśli o to, aby nazwiska wnioskodawczyni i ich dzieci były pisane w oryginalnej formie z literą „Q”, czyli w formie nazwiska, pod którym identyfikuje się wnioskodawca. Prośba wnioskodawców opierała się na celu uniknięcia różnych niedogodności w identyfikacji wnioskodawczyni i małoletnich dzieci oraz na dążeniu do tego, aby wszyscy członkowie rodziny nosili to samo nazwisko.

Pierwotne nazwisko wnioskodawcy jest utworzone z literą „Q”, która nie występuje w języku litewskim, a zatem wpisanie takiego nazwiska nie jest możliwe zgodnie z obowiązującą regulacją prawną. Jednakże zdaniem Sądu ze względu na orzecznictwo sądów międzynarodowych i potrzeby współczesnego życia, żądanie wnioskodawców nie jest wyjątkowe lub nietypowe.

Według Sądu Dzielnicowego m. Wilno, odmowa zapisania nazwiska z literą „Q” narusza prawa wnioskodawców, a szczególnie prawo do poszanowania życia prywatnego przewidziane przez art. 8 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, stosowany przez Trybunał Sprawiedliwości oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka. Swoje stanowisko Sąd uzasadnił tymi samymi argumentami, które zostały przedstawione w decyzji tegoż Sądu z dnia 6 kwietnia 2021 r. z innej bardzo podobnej sprawy o prawo do pisowni nazwiska w wersji oryginalnej  (zob. https://www.efhr.eu/2021/08/02/kolejne-zwyciestwo-efhr-w-walce-o-prawo-do-oryginalnej-pisowni-nazwisk/).

Sąd, po przeanalizowaniu orzecznictwa międzynarodowego, stwierdził, że używanie własnego imienia i nazwiska jest integralną częścią prawa do życia prywatnego i rodzinnego, a ingerencja państwa w tym zakresie poprzez zakazanie oryginalnej pisowni imienia i nazwiska danej osoby może być dokonana tylko wtedy, gdy jest proporcjonalnym środkiem do osiągnięcia uzasadnionych celów.

Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR), która w omawianej sprawie ofiarowała wnioskodawczyni należytą pomoc prawną, od wielu lat podkreśla, że prawo do zapisu nazwiska w oryginalnej formie jest jednym z podstawowych praw człowieka, wynikającym z prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Odmowa zezwolenia na zachowanie oryginalnej pisowni nazwiska wnioskodawczyni oraz dzieci skarżących narusza ich prawo do prywatności, jak również dyskryminuje ich i powoduje poważne niedogodności na płaszczyźnie administracyjnej, zawodowej i prywatnej.

Jednakże, należy zauważyć, że instytucja, która wydała opinię w tej sprawie – Państwowa Komisja Języka Litewskiego – stwierdziła, że takie żądanie wnioskujących jest sprzeczne z wymogami ustawodawstwa i dlatego zapis nazwiska z literą „Q”, której nie używa się w języku litewskim, nie powinien być dozwolony. Z drugiej strony, nie mniej ważne jest to, że Komisja w swoich wnioskach dotyczących przedłożonych Parlamentowi projektów ustaw o pisowni imion i nazwisk w dokumentach Republiki Litewskiej zaproponowała możliwość wyjątków pozwalających na pisownię nazwisk obywatelek Litwy, które wyszły za mąż za cudzoziemców i przyjęły ich nazwiska, jak również nazwisk ich dzieci, w alfabecie łacińskim. 

Sąd odnotował również, że powszechnie wiadomo, iż w ważnych osobistych dokumentach Republiki Litewskiej widnieją imiona i nazwiska obywateli Litwy z literą „Q”, co w istocie potwierdza, że używanie takiego łacińskiego znaku jest powszechne. Nie ma żadnych dowodów na to, że użycie takiego znaku wpłynęłoby negatywnie na status języka urzędowego lub spowodowałoby znaczące niedogodności w funkcjonowaniu instytucji publicznych. Należy zwrócić uwagę, że ETPCz w 2007 roku w sprawie Johansson przeciwko Finlandii zauważył, że jeżeli imiona zostały już zarejestrowane w rejestrze ewidencji ludności i nie stwierdzono negatywnego wpływu na zachowanie tożsamości kulturowej i językowej, nie ma powodu, aby odmówić rejestracji takiego imienia (lub, jak w tym przypadku, nazwiska).

W konsekwencji Sąd uznał, że nieodstąpienie od obowiązujących ram prawnych i oddalenie prośby wnioskodawców nie byłoby zgodne z zasadą słuszności i byłoby nieproporcjonalne wobec celu, do którego dążą wnioskodawcy oraz wobec możliwych konsekwencji, które wnioskodawcy mogą ponieść.

Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR) udziela pomocy prawnej osobom dotkniętym problemem oryginalnej pisowni imion i nazwisk w dokumentach osobistych. Pomocy prawnej udzielają prawnicy EFHR oraz współpracujący z Fundacją Adwokaci znanych kancelarii prawnych. Pomoc prawna obejmuje porady, sporządzanie dokumentów i reprezentowanie w sądzie. Wszystkich zainteresowanych zachęcamy do rejestracji drogą mailową na adres info@efhr.eu lub telefonicznie pod numerem + (370) 691 50 822.