Kontynuacja walki o szkolnictwo

W ostatnim czasie do informacji publicznej dotarła informacja o nieudanych rozmowach między administracją Samorządu Rejonu Trockiego, a Szkołą Podstawową im. Andrzeja Stelmachowskiego w Starych Trokach. Samorząd chce przekształcić szkołę w filię innej placówki, dokonać reorganizacji jednostki. Niestety, nie jest to jedyna taka sytuacja. Gimnazjum im Longina Komołowskiego w Połukniu jest zbliżonym przypadkiem. Szkoły są ważnymi ośrodkami dla mniejszości polskiej w regionie, mają swoje wieloletnie tradycje oraz stanowią ważny ośrodek kulturowy miejscowej ludności. Społeczności bardzo zależy, aby placówki się utrzymały i kontynuowały swoje działania.

W związku z powyższym Europejska Fundacja Praw Człowieka 28 lutego 2022 roku wystosowała pismo do dyrektora Administracji Samorządu Rejonu Trockiego, Pani Jolanty Abucevičienė oraz stron polskich i litewskich (Premiera RP Pana Mateusza Morawieckiego, Ministra Sprawiedliwości RP Pana Zbigniewa Ziobro, Ministra Edukacji i Nauki RP Pana Przemysława Czarnka, Premier RL Pani Ingrida Šimonytė, Ministra Sprawiedliwości RL Pani Eweliny Dobrowolskiej, Ministra Edukacji, Nauki i Sportu RL Pani Jurgita Šiugždinienė) w którym wyraża swój niepokój wobec planów reorganizacji tych placówek. Tym samym pragniemy zwrócić uwagę na uchwałę Rządu Republiki Litewskiej w sprawie zatwierdzenia zasad rozwoju sieci szkół realizujących formalne programy edukacji, które jasno potwierdzają prawo do nauczania programu podstawowego w języku mniejszości narodowych, nawet jeśli liczba uczniów w klasie nie przekracza 8. osób (więcej na ten temat Szkoły mniejszości narodowych zagrożone — EUROPEJSKA FUNDACJA PRAW CZŁOWIEKA (efhr.eu)). W tej sytuacji, w której obie placówki spełniają wymogi tej uchwały, a ponadto społeczności lokalne nie wyrażają poparcia na planowane działania, powstaje pytanie nie tylko o słuszność planowanej decyzji samorządu rejonu trockiego, ale także o jej legalność, co zostało przez nas podkreślone na spotkaniu przedstawicieli społeczności szkoły z samorządem lokalnym.

Przypominamy, że Republika Litewska ratyfikowała Konwencję ramową o ochronie mniejszości narodowych, która obowiązuje Litwę od 1 lipca 2000. Przy podejmowaniu decyzji dotyczących zamykania i łączenia szkół mniejszości narodowych, prawa zawarte w Konwencji Ramowej powinny być przedmiotem głównej troski i należy zapewnić ścisłą konsultację z nauczycielami, rodzicami i dziećmi z tych szkół.

• Konwencja wymaga od stron powstrzymania się od jakichkolwiek działań lub praktyk, mających na celu asymilację osób należących do mniejszości narodowych wbrew ich woli (art. 5 ust. 2) oraz;
• uznaje prawo mniejszości narodowych do nauki ich języka lub nauczania w ich języku (art. 14).

W opinii EFHR, działania administracji Samorządu Rejonu Trockiego będą skutkować naruszeniem Konwencji.

EFHR pragnie wyrazić nadzieję, że administracja Samorządu Rejonu Trockiego rozważy konsekwencje planowanych działań i podejmie decyzję, która będzie zgodna nie tylko z aktami prawnymi i zobowiązaniami międzynarodowymi Republiki Litewskiej, ale także z potrzebami i postulatami społeczności szkoły podstawowej im. Andrzeja Stelmachowskiego w Starych Trokach oraz gimnazjum im. Longina Komołowskiego w Połukniu.