Wystąpienie przedstawicielki EFHR na Międzynarodowej Konferencji Naukowej zorganizowanej przez SNPL

15 października przedstawicielka EFHR uczestniczyła w formie zdalnej w Międzynarodowej Konferencji Naukowej zorganizowanej przez Litewskie Stowarzyszenie Naukowców Polaków Litwy (SNPL) pt. „Poznanie oraz upowszechnianie historycznego i kulturowego dziedzictwa Wileńszczyzny drogą do zachowania tożsamości narodowej” oraz przedstawiła prezentację na temat sytuacji mniejszości narodowych na Litwie (2018 – 2022).

W prezentacji zwrócono przede wszystkim uwagę na konieczność:

• przyjęcia Ustawy o mniejszościach narodowych. Poprzednia, przyjęta jeszcze w 1989 r. i pozytywnie oceniana przez litewskich Polaków, wygasła 1 stycznia 2010 r. Obecnie na Litwie nie ma żadnej konkretnej ustawy regulującej prawa osób należących do mniejszości narodowych oraz obowiązki państwa w zakresie tworzenia warunków do zachowania i promowania tradycji, tożsamości kulturowej, językowej i religijnej mniejszości narodowych;

• zmiany regulacji prawnej zawartej w Ustawie o pisowni imion i nazwisk w dokumentach Republiki Litewskiej, obowiązującej od 1 maja 2022 r., w celu zapewnienia możliwości zapisu imion i nazwisk ze znakami diakrytycznymi, które nie występują w litewskim alfabecie. Wyjątek przewidziany w wyżej wymienionej ustawie dotyczy wybranych obywateli narodowości innej niż litewska, których imiona i nazwiska w dokumentach osobistych mogą być zapisane alfabetem łacińskim, ale bez znaków diakrytycznych;

• podpisania i ratyfikacji Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych. Karta ma zapewnić, że języki regionalne lub mniejszościowe będą używane w praktyce w systemie edukacji i w mediach, a ich używanie będzie dozwolone i wspierane w instytucjach prawnych i rządowych, w życiu gospodarczym i społecznym oraz w działalności kulturalnej i innej. Europejska Karta Języków Regionalnych lub Mniejszościowych koncentruje się w dużej mierze na prawach edukacyjnych, których przedstawiciele języków mniejszościowych mogą się domagać na mocy tej Karty; 

• poprawy edukacji dla mniejszości narodowych i zapewnienia, że prawa dzieci do nauki w językach mniejszości narodowych nie są ograniczane. Problemem pozostaje zapewnienie w szkołach mniejszościowych podręczników odpowiadających aktualnym treściom kształcenia oraz różnice w osiągnięciach uczniów będących użytkownikami różnych języków. Każde dziecko mieszkające w naszym kraju, niezależnie od narodowości, powinno mieć prawo do odpowiedniej edukacji.

W prezentacji poruszono również inne kwestie istotne dla mniejszości narodowych, takie jak wyzwania związane z mową nienawiści w Internecie, stosowanie dwujęzycznych znaków ulicznych i topograficznych itp.