Prace nad nowym modelem wspierania mediów – co nowy projekt ustawy oznacza dla mediów mniejszości narodowych?

W litewskim Sejmie trwa debata na temat nowego modelu finansowania mediów. Partie rządzące zgłosiły projekt reformy, który przewiduje powstanie Funduszu Wspierania Mediów. Projekt przeszedł drugie czytanie, ale nie został jeszcze uchwalony. 

Obecnie model finansowania mediów na Litwie opiera się na Funduszu Wsparcia Prasy, Radia i Telewizji (SRT). SRT posiada 21 udziałowców, w tym państwo, które wpłaca do Funduszu 3 mln euro rocznie. Inni udziałowcy są przyjmowani w oparciu o własne przepisy i statut Fundacji.

Fundusz Wsparcia Prasy, Radia i Telewizji jest szeroko krytykowany ze względu na strukturalny brak przejrzystości – państwo nie ma możliwości rozliczania jego pracy, zarzuca mu się faworyzowanie poszczególnych środowisk kosztem innych, a także dyskryminację mediów mniejszości narodowych. W ubiegłym roku polskie media na Litwie nie uzyskały żadnego wsparcia finansowego z Funduszu. To nie pierwszy raz, kiedy media mniejszości narodowych mierzą się z takim problemem. W przeszłości jedyny polski dziennik na Litwie, „Kurier Wileński”, mierzył się z problemem braku finansowania ze strony litewskiej, kiedy to RL je obiecywała.

Nowy projekt zakłada powstanie Funduszu, którego założycielami byłyby Ministerstwo Kultury, Stowarzyszenie Etyki Informacji Publicznej oraz Stowarzyszenie Prasy Kulturalnej. Wprowadza obowiązkowe finansowanie mediów mniejszości narodowych i mediów regionalnych, a także monitoring realizacji i finansowania projektów.

Nowy Fundusz powinien promować pluralizm mediów, różnorodność opinii i dostępność społecznie istotnych informacji. Publiczne środki mają być dostępne także dla osób fizycznych – dziennikarzy, a nie jedynie dla osób prawnych, jak to było dotychczas. 

Zgodnie z komunikatem prasowym Sejmu na temat projektu ustawy, celem nowego Funduszu jest m.in. wsparcie mediów kulturalnych, regionalnych, mediów mniejszości narodowej i mediów diaspory litewskiej. Fundusz Wspierania Mediów ma być nastawiony na kształtowanie kultury informacji publicznej na Litwie, a także zwiększenie niezależności finansowej i dziennikarskiej.

W ustawie wprowadzono zabezpieczenia mające ograniczać upolitycznienie Funduszu – zakaz przekazywania darowizn przez organizacje polityczne i osoby prawne przez nie ustanowione, oraz wymóg zawieszenia członkostwa w partii politycznej przed objęciem stanowiska w Funduszu.

Przedstawiciele opozycji krytykują projekt i wskazują, że umożliwia on wpływ rządzących na media. Ponadto, problemem jest brak wyczerpującej debaty w Sejmie nt. projektu i rzetelnej oceny szans i zagrożeń.

Europejska Fundacja Praw Człowieka proponuje wniesienie poprawek obejmujących uzupełnienie celów Fundacji o promowanie różnorodności kultur narodowych, dołączenie mediów w językach mniejszości narodowych jako jeden z priorytetowych obszarów działalności Fundacji oraz możliwość włączenia przedstawiciela mediów w językach narodowych do Rady Fundacji.