Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka – 75 lat Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka

10 grudnia to Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka, a jego tegoroczne obchody przypadają w 75. rocznicę uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. 

Jeszcze na początku XX wieku rozpoznanie i przestrzeganie praw człowieka leżało w kompetencji poszczególnych państw. Nie istniał żaden uniwersalny i prawnie wiążący katalog praw człowieka. Dopiero II wojna światowa skłoniła państwa do podjęcia próby utworzenia międzynarodowej platformy rozmów i działań, aby wspólnymi siłami nie dopuścić do powtórzenia błędów historii. Owym forum dyskusyjnym stała się Organizacja Narodów Zjednoczonych.

Na Konferencji w San Francisco, gdzie 26 czerwca 1945 roku podpisano Kartę Narodów Zjednoczonych, powołującą do życia Organizację Narodów Zjednoczonych, blisko 40 organizacji pozarządowych zaapelowało o poświęcenie większej uwagi przestrzeganiu praw człowieka. Artykuł 1 Karty głosi, że jednym z celów Organizacji Narodów Zjednoczonych będzie dążenie do osiągnięcia międzynarodowej współpracy w „popieraniu praw człowieka oraz zachęcaniu do poszanowania tych praw i podstawowych wolności dla wszystkich bez względu na różnice rasy, płci, języka lub wyznania”, uważano jednak, że potrzebne są kolejne instrumenty prawne, które zajmą się szczegółowo tym zagadnieniem. 

W 1946 roku, Narody Zjednoczone utworzyły w obrębie swojego systemu Komisję Praw Człowieka, główne ciało legislacyjne ds. praw człowieka i organ pomocniczy Rady Gospodarczej i Społecznej. Nowo powstała Komisja, pod przewodnictwem Eleonory Roosevelt (USA), aktywistki w dziedzinie praw człowieka oraz wdowie po byłym prezydencie USA Franklinie Roosevelcie, podjęła się zdefiniowania praw człowieka i podstawowych wolności. Owocem jej prac, była przyjęta 10 grudnia 1948 roku przez Zgromadzenie Ogólne Powszechna Deklaracja Praw Człowieka.

Wskazując na przyrodzoną godność ludzką oraz niezaprzeczalność prawa do wolności i równości, Deklaracja była aktem bezprecedensowym. Stworzyła pierwszy filar praw człowieka oraz stanowiła swego rodzaju rdzeń, w oparciu o który dokonywał się proces ewolucyjnego powstawania międzynarodowego prawa specjalizującego się w ochronie praw człowieka. 

Dziś poszanowanie praw człowieka stanowi fundament ustroju wszystkich państw demokratycznych. Od chwili narodzenia, każda jednostka jest obdarzona fundamentalnymi prawami, które stanowią integralną część jej tożsamości. Te prawa są ściśle powiązane z ludzkim byciem i przysługują każdemu z nas, niepodważalnie. Nie można ich zrzec się ani pozbyć. Każdemu człowiekowi przysługuje prawo do korzystania z własnych uprawnień i swobód, niezależnie od jego rasy, koloru skóry, płci, języka, wyznania, poglądów politycznych, pochodzenia etnicznego czy społecznego, majątku, urodzenia czy innego statusu.

Prawa człowieka mają charakter uniwersalny, ponieważ obowiązują na całym świecie i przysługują każdemu, niezależnie od indywidualnych cech.

Prawa człowieka są niezbywalne. Nikt nie może wpłynąć na ich obowiązywanie. Są to naturalne prawa człowieka, wynikające z niezbywalnej i przyrodzonej godności ludzkiej.

Prawa człowieka są wzajemnie powiązane, współzależne i niepodzielne. Nie można wybierać, które z nich będziemy respektować – wszystkie z nich stanowią bowiem integralną i współzależną całość.