Wileński Okręgowy Sąd Administracyjny: tablice państwowe tylko w języku litewskim

Wileński Okręgowy Sąd Administracyjny przychylił się do decyzji Państwowej Inspekcji Językowej i nakazał usunięcie napisów w języku polskim w rejonie solecznickim, który w 80 proc. zamieszkują Polacy. Sąd zadecydował, że napisy w przestrzeni publicznej o charakterze informacyjnym mogą być zamieszczane tylko w języku państwowym.

Napisy, zlokalizowane na skrzyżowaniu ulic Mokyklos i Vilniaus w Solecznikach, wskazywały obiekty znajdujące się na terenie miasta („szpital” czy „park miejski”). Usunięcia napisów żądała Państwowa Inspekcja Językowa, wydając decyzję, w której zobowiązano samorząd do usunięcia dwujęzycznych tablic z przestrzeni publicznej. Samorząd rejonu solecznickiego decyzję inspekcji zaskarżył jednak do sądu.

Władze rejonu w swojej argumentacji podkreślały m.in., że w rejonie solecznickim (w 80 proc. zamieszkanym przez Polaków) istnieje obiektywna potrzeba polskich tablic. Ponadto podkreślano, że tablice w językach obcych są obecne też w innych miastach kraju, w tym w Wilnie. Co więcej, samorząd zaznaczył, że napisy po polsku są umieszczone zgodnie z zaleceniami Państwowej Komisji Języka Litewskiego, która w 2012 roku uchwaliła, że: „na potrzeby współpracy międzynarodowej pisemna i dźwiękowa informacja w transporcie, hotelach, agencjach turystycznych oraz w elementach reklamowych obok języka państwowego może być podawana również w językach obcych”, zaznaczając, że „informacja pisemna i dźwiękowa w innych językach nie może być bardziej obszerna, a format zapisu nie może być większy niż tekst w języku państwowym”. Napisy w języku polskim były umieszczone pod napisami w języku litewskim przy użyciu tej samej czcionki i wielkości, a zatem spełniały te wymogi. 

Przedstawiciele Państwowej Ispekcji Językowej mieli inne zdanie – w ich opinii wszystkie napisy publiczne, o charakterze informacyjnym, muszą być podawane tylko i wyłącznie w języku państwowym, zgodnie z art. 17 „Ustawy o języku państwowym”, który stanowi: „Publiczne napisy w Republice Litewskiej są zapisywane w języku państwowym. Język państwowy obowiązuje na wszystkich pieczątkach spółek, instytucji i organizacji, na formularzach dokumentów, szyldach pomieszczeń służbowych i innych napisach, w nazwach i opisach litewskich towarów i usług”. 

W swoim orzeczeniu sąd przychylił się do decyzji inspekcji, uznając, że napisy w języku polskim, choć umieszczone pod napisami litewskimi, mają charakter informacyjny, ponieważ nie mają charakteru dekoracyjnego, stylistycznego ani nie są rysunkiem, a zatem podlegają przepisom artykułu 17 Ustawy o języku państwowym, który stanowi, że publiczne napisy na Litwie powinny być zapisywane w języku państwowym. Orzeczenie nie jest ostateczne. 

EFHR w mediach wyraziła głębokie rozczarowanie decyzją sądu, podkreślając, że Litwa, jako członek Unii Europejskiej, zobowiązana jest do szanowania praw mniejszości narodowych. Fundacja podkreśliła również, że Rada Europy zaleca respektowanie praw mniejszości, zwłaszcza w kwestii dwujęzycznych tablic oraz zwróciła uwagę na brak ratyfikacji Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych przez Litwę oraz na brak konkretnych działań na rzecz ochrony mniejszości językowych.

Na Litwie kwestia dwujęzycznego nazewnictwa w miejscowościach, które w większości zamieszkuje mniejszość narodowa – w przypadku Wileńszczyzny to są Polacy – ustawowo dotychczas nie jest uregulowana. Warto tutaj wspomnieć o tym, że kilka miesięcy temu podobny spór z Państwową Inspekcją Językową toczono w rejonie wileńskim (Państwowa Inspekcja Językowa domagała się usunięcia dwujęzycznych tablic we wsiach Bieliszki i Orzełówka), gdzie jednak Litewska Komisja Sporów Administracyjnych po zaskarżeniu decyzji przez samorząd orzekła, że nakaz usunięcia tablic jest niezgodny z prawem i brak w nim uzasadnienia (więcej o tym można przeczytać tutaj). Szef Państwowej Inspekcji Językowej Audrius Valotka przekonuje jednak nadal, że zgodnie z ustawą o języku państwowym na Litwie nazwy miejscowości dozwolone są wyłącznie w języku litewskim. Sprawę rozstrzygnęłoby przyjęcie ustawy o mniejszościach narodowych, czego od lat domagają się Polacy, ale przygotowywane kolejne projekty takiego aktu prawnego nie uzyskują poparcia większości w parlamencie. 

EFHR chce jednak jeszcze raz zauważyć, że Litwę obowiązuje prawo międzynarodowe, a w tym m.in. podpisana przez nią Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych. Konwencja w art. 11 ust. 3 zobowiązuje państwa – strony do umieszczania tradycyjnych nazw lokalnych, nazw ulic i innych oznakowań topograficznych o charakterze publicznym w języku mniejszości.

W przedmiotowej sprawie Fundacja podjęła konkretne działania, w dniu 28.12 wysyłając zapytanie do Państwowej Komisji Języka Litewskiego w celu wyjaśnienia dwóch kluczowych kwestii: 

• EFHR zapytała o konkretne przypadki zastosowania zasad uchwalonych przez Państwową Komisję Języka Litewskiego w 2012 roku

• EFHR wniosła także o przedstawienie uzasadnienia decyzji inspekcji, dotyczącej dwujęzycznych znaków w Solecznikach. Fundacja chce przede wszystkim wiedzieć, dlaczego i na podstawie jakich przesłanek napisy na skrzyżowaniu ulic Mokyklos i Vilniaus w Solecznikach podlegają przepisom ustawy o języku państwowym, a nie przepisom Państwowej Komisji Języka Litewskiego, która w uchwale nr N-5 (136) „O dostarczaniu informacji publicznych w języku innym niż język państwowy”, zezwoliła na prezentowanie znaków w przestrzeni publicznej i/lub informowanie społeczeństwa w języku obcym oprócz języka państwowego

Fundacja w dokumencie przesłanym do Państwowej Inspekcji Językowej podkreśliła także, że w przedmiotowej sprawej znaki publiczne w języku polskim były umieszczone poniżej znaków w języku litewskim, nie zasłaniały języka urzędowego i były zgodne z wymogami mającymi zastosowanie do prezentacji informacji publicznych w języku innym niż język urzędowy – informacje w języku polskim były takie same lub mniejsze niż tekst w języku litewskim; format polskich znaków nie był większy niż tekst w języku urzędowym; a informacje znajdywały się w tej samej przestrzeni wizualnej, a zatem powinny mieć do nich zastosowanie przepisy uchwalone przez Państwową Komisję Języka Litewskiego.