Raport Departamentu Stanu USA dotyczący naruszania praw mniejszości na Litwie

Departament Stanu USA opublikował swój coroczny raport dotyczący Litwy. Biuro Demokracji, Praw Człowieka i Pracy jest organem odpowiedzialnym za Krajowe Sprawozdanie z Przestrzegania Praw Człowieka w 2015 roku na Litwie.

Tak jak niektóre, wcześniej wspomniane przez EFHR raporty, tak i ten zwraca uwagę na dyskryminację mniejszości narodowych mieszkających na Litwie. Departament odpowiedzialny za stosunki międzynarodowe, misje dyplomatyczne i politykę zagraniczną dokonał oceny podejścia litewskiego rządu do międzynarodowych i pozarządowych dochodzeń w sprawach domniemanych pogwałceń praw człowieka. Raport pokazuje, że miejscowe i międzynarodowe organizacje działające na rzecz praw człowieka pracują na Litwie bez żadnych ograniczeń nakładanych ze strony rządu. Mimo, że w raporcie podkreślona jest obecność kilku różnych organizacji rządowych odpowiedzialnych za wcielanie w życie i egzekwowanie odpowiednich praw oraz rozpatrywanie skarg, to jednocześnie mówi się w nim o podważaniu efektywności tych instytucji przez wielu ludzi.

W kwestii mniejszości narodowych bądź rasowych raport podkreśla, że pomimo iż litewskie prawo zakazuje dyskryminowania mniejszości etnicznych/narodowych, to uprzedzenia i odmienne traktowanie ze względu na pochodzenie są wciąż obecne na Litwie. W pierwszych ośmiu miesiącach 2015 roku, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zarejestrowało 113 przypadków domniemanej dyskryminacji i podburzania do nienawiści na tle rasowym, etnicznym lub religijnym. Większość z tych przypadków dotyczyła szerzenia mowy nienawiści w Internecie. Raport podkreśla również, że pracownicy służby sądowniczej, jak i inne organy egzekwowania prawa rzadko zgłaszają te sprawy do sądu, priorytetowo traktując „prawdziwe“ przestępstwa, których ofiarami padły konkretne osoby.

Zanotowane również zostało, że dni świąt narodowych, 16 lutego i 11 marca, czyli rocznica ogłoszenia przez Litwę niepodległości od ZSRR w 1990 roku, to nadal rocznice, którym towarzyszą nacjonalistyczne manifestacje. Według raportu, uczestnicy tych zgromadzeń zwyczajowo wznoszą okrzyk „Litwa dla Litwinów“.

Jak można przeczytać w raporcie, przedstawiciele polskiej mniejszości narodowej nadal sprzeciwiają się pewnym wymogom – na przykład temu, żeby szkoły nauczały historii bądź geografii w języku litewskim. Wielu nauczycieli, szczególnie tych pracujących w polskich szkołach, jest zdania, że ten obowiązek naraża polską kulturę i tożsamość na obszarach z dużą liczebnością Polaków. Pedagodzy skarżyli się również na wymóg prawny, aby wszyscy uczniowie, niezależnie od tego, czy są rodowitymi Litwinami, napisali po litewsku zunifikowany egzamin kończący edukację. W raporcie możemy przeczytać, że na Litwie wciąż odbywają się strajki przeciwko zakazowi używania języka polskiego na oznaczeniach nazw ulic i w oficjalnych dokumentach, na przykład paszportach. Według autorów tego raportu, litewskie władze w przeciągu ostatniego roku nie podjęły żadnego kroku w kierunku rozwiązania tego problemu.

W kwestii dyskryminacji w miejscu pracy bądź dotyczącej zatrudnienia, raport pokazuje, że do września 2015 Rzecznik ds. Równych Możliwości przeprowadził 258 dochodzeń w sprawie dyskryminacji związanej z zatrudnieniem, włącznie z 9 sprawami o dyskryminujące ogłoszenia pracy, 22 sprawami o dyskryminację ze względu na status społeczny, 69 związanymi z religią, 35 z wiekiem, 2 przekonaniami, 3 z językiem, 12 z narodowością, 5 z orientacją seksualną i 67 związanymi z płcią. Co więcej, wielu pracowników jest nadal nieświadomych swoich praw w kwestii walki z dyskryminacją w miejscu pracy. Całość raportu można przeczytać tutaj.