Sąd ujednolicił pisownię nazwiska kolejnej rodziny

W dniu 25 marca 2021 r. Sąd Dzielnicowy m. Wilno wydał decyzję, w której zobowiązał Urząd Stanu Cywilnego (CMS) do wpisania nazwiska z literą „W” zarówno w akcie małżeństwa Litwinki, która wyszła za mąż za Brytyjczyka, jak i w akcie urodzenia ich dziecka. Decyzja ta stała się już ostateczna. 

W sprawie tej ustalono, że wnioskodawcy zawarli związek małżeński w Wielkiej Brytanii i tam też urodziło się im dziecko. Wnioskodawczyni złożyła do CMS prośbę o zmianę nazwiska na „Westerfield”, ponieważ chciała posługiwać się takim samym nazwiskiem jak jej mąż. CMS wydał decyzję odmowną i stwierdził, iż jej nazwisko może mieć formę „Vesterfield” i że zostanie to uznane za graficzną wersję nazwiska „Westerfield”. Wnioskodawczyni nie była zadowolona z tej propozycji, ponieważ pierwotne nazwisko jej męża wydawało się zniekształcone, więc postanowiła zachować nazwisko panieńskie. Wnioskodawcy za pośrednictwem Ambasady Republiki Litewskiej w Londynie zwrócili się z wnioskiem o zarejestrowanie narodzin dziecka pod nazwiskiem „Westerfield”, jednak CMS odmówił spełnienia prośby wnioskodawców. Ponownie zaproponowano lituanizowaną wersję „Vesterfield” i zasugerowano wystąpić na drogę sądową. 

W omawianej decyzji Sąd dokonał oceny wymagań przepisów ustawowych i stwierdził, że obecna regulacja prawna Republiki Litewskiej nie jest wystarczająca do spełnienia potrzeb społecznych wyrażanych przez osoby fizyczne i do zagwarantowania ich praw. Artykuł 2.20(1) Kodeksu Cywilnego Republiki Litewskiej stanowi, że każdy człowiek ma prawo do swojego imienia. Pojęcie „imię” jest interpretowane szeroko i obejmuje nie tylko imię (imiona), ale również nazwisko i pseudonim. 

Sąd kierował się również odpowiednim orzecznictwem międzynarodowym. W swoim orzecznictwie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej potwierdził, że imię i nazwisko osoby jest jednym z elementów składowych jej tożsamości i życia prywatnego, które podlegają ochronie na podstawie Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Według Sądu Dzielnicowego m. Wilno, odmowa zapisania nazwiska z literą „W” nie jest zgodna z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz wymogami art. 21 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Swoje stanowisko Sąd uzasadnił tymi samymi argumentami, które zostały przedstawione w innej decyzji tegoż Sądu wydanej w tym samym dniu (zob. https://www.efhr.eu/2021/07/12/kolejna-wygrana-sprawa-litwince-mieszkajacej-w-wielkiej-brytanii-przyznano-nazwisko-z-litera-w/). 

Sąd orzekający w sprawie skonstatował, że pisownia nazwiska wnioskodawczyni i jej dziecka w sposób odmienny od nazwiska wnioskodawcy (małżonka i ojca dziecka) niewątpliwie powoduje pewne niedogodności dla wnioskodawców w zakresie ustalenia tożsamości wszystkich członków rodziny, autentyczności przedstawianych dokumentów, relacji rodzinnych itp. Sąd odnotował, że w niniejszej sprawie nie przedstawiono dowodów na to, że wpisanie nazwiska wnioskodawczyni i jej dziecka z literą „W”, tj. „Westerfield”, jest szkodliwe dla dobra publicznego lub powoduje trudności praktyczne. W niniejszej sprawie nieodstąpienie od istniejących ram prawnych i odmowa uwzględnienia wniosku nie byłaby zgodna z zasadą słuszności, byłaby nieproporcjonalna w stosunku do negatywnych konsekwencji, jakich doświadczyliby wnioskodawcy (rodzina wnioskodawców będzie zawsze musiała rozwiewać wątpliwości co do ich tożsamości i autentyczności przedstawianych przez nich dokumentów i/lub będzie napotykać trudności, w zakresie prawa spadkowego, szkolnictwa, załatwiania dokumentów rodzinnych, podróżowania itp.).

Europejska Fundacja Praw Człowieka (EFHR), która w omawianej sprawie ofiarowała wnioskodawczyni należytą pomoc prawną, od wielu lat podkreśla, że prawo do zapisu nazwiska w oryginalnej formie jest jednym z podstawowych praw człowieka, wynikającym z prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Odmowa zezwolenia na zachowanie oryginalnej pisowni nazwiska wnioskodawczyni oraz dziecka skarżących narusza ich prawo do prywatności, jak również dyskryminuje ich i powoduje poważne niedogodności na płaszczyźnie administracyjnej, zawodowej i prywatnej. 

Należy zaznaczyć, że instytucja, która wydała opinię w tej sprawie – Państwowa Komisja Języka Litewskiego – uznała, że pisownia nazwiska w tym przypadku jest wyłącznie kwestią prawną, która musi być rozstrzygnięta w świetle aktów prawnych i ich interpretacji w orzecznictwie. Oznacza to, że wyjątki i zakazy pisowni imion i nazwisk nie mogą być w żaden sposób związane z porządkiem publicznym, rzekomo w celu ochrony ustalonej kultury języka litewskiego.

EFHR udziela pomocy prawnej osobom dotkniętym problemem oryginalnej pisowni imion i nazwisk w dokumentach osobistych. Pomocy prawnej udzielają prawnicy EFHR oraz współpracujący z Fundacją Adwokaci znanych kancelarii prawnych. Pomoc prawna obejmuje porady, sporządzanie dokumentów i reprezentowanie w sądzie. Wszystkich zainteresowanych zachęcamy do rejestracji drogą mailową na adres info@efhr.eu lub telefonicznie pod numerem + (370) 691 50 822.