Korzystanie z prawa do składania petycji zostało uregulowane ustawą konstytucyjną

23 grudnia 2022 roku Sejm przyjął ustawę konstytucyjną o petycjach, która rozszerza możliwości korzystania z konstytucyjnego prawa do składania petycji. Jak wskazuje Ministerstwo Sprawiedliwości, zmiany obejmą przyjmowanie wszystkich normatywnych aktów prawnych o znaczeniu publicznym. Zapewnia także bardziej przejrzysty i efektywny proces składania oraz rozpatrywania wniosków. Istotnym jest fakt, że obywatel będzie mógł złożyć petycję nie tylko do Sejmu, instytucji rządowych czy miejskich, w których działają stałe komitety petycyjne, ale także do innych instytucji państwowych, które uchwalają akty normatywne – wskazuje dalej Pani Minister Ewelina Dobrowolska.

Zdaniem Pani Minister, w celu odpowiedzialnego zarządzania, nawet po wycofaniu petycji przez składającego, komisja petycyjna będzie mogła kontynuować rozpatrywanie petycji, co zapewni skuteczne rozwiązanie zauważonych problemów i poprawę regulacji prawnych.

Ustalono maksymalny termin na rozpatrzenie petycji, który wynosi 20 dni roboczych. W tym czasie władze państwowe lub samorządowe, instytucje badawcze, naukowe czy edukacyjne będą musiały przedstawić opinię lub inne stosowne informacje dotyczące wniosku lub propozycji zawartej w petycji.

Dążąc do zwiększenia transparentności i kontroli społecznej, w tym jawności i przejrzystości procedury wnioskowania, wprowadzono obowiązek zamieszczania informacji o działalności Komisji Petycji na stronie internetowej, co gwarantuje obywatelom prawo do informacji o przyjętych do rozpoznania petycjach, a także prawo podmiotu składającego petycję do informacji dotyczących jej rozpatrzenia. W związku z tym, jeżeli obywatel złoży taki wniosek, będzie mógł uzyskać informacje lub opinie dotyczące wniosków oraz postulatów zawartych w petycji.

W ocenie Fundacji inicjatywa Ministerstwa Sprawiedliwości o wdrożeniu konstytucyjnego prawa do petycji jest zmianą bardzo pożądaną. Prawo do składania petycji jest bowiem prawem politycznym i jako takie stanowi uzupełnienie innych praw obywatelskich, które dają obywatelom możliwość wpływania na władzę publiczną. Mimo, iż uprawnienie to występuje w prawie każdym demokratycznym ustroju politycznym, nie wszyscy obywatele są świadomi tego prawa. Każdy obywatel – de facto Suweren – ma prawo do uczestniczenia w życiu politycznym kraju i tym samym składania petycji, gdyż jest to sposób komunikowania się obywateli z władzą publiczną. Co istotne, organy władzy publicznej są podmiotami zobowiązanymi z mocy prawa do zagwarantowania poszanowania prawa do składania petycji oraz przeciwdziałania zachowaniom zmierzającym do stłumienia nieuzasadnionej krytyki. Oznacza to, że obowiązki wynikające z prawa do petycji, nakładają na podmioty władzy publicznej konieczność jej przyjęcia, rozpatrzenia oraz udzielenia na nią odpowiedzi.

Z punktu widzenia praw człowieka zmiany te są niezwykle pozytywne, gdyż prawo do petycji chroni niezwykle ważny aspekt życia obywateli – możliwość aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i politycznym swojego kraju. Tym bardziej cieszy fakt, iż za przyjęciem ustawy konstytucyjnej zagłosowało jednogłośnie 106 posłów. Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2023 r.